Dwudzieste czwarte wydanie dwumiesięcznika „Forum Logopedy” poświęciliśmy zagadnieniom związanym z rozwojem mowy dziecka, a w szczególności roli mowy w rozwoju dziecka w kontekście warunkujących ją czynników. Problematykę tę ukazujemy wielopłaszczyznowo – wskazujemy istotę, rozwój i doskonalenie mechanizmów komunikacji m.in. dziecka z niepełnosprawnościami wynikającymi z wad genetycznych, uszkodzeń mózgu czy zaburzeń sensorycznych.

Na łamach niniejszego numeru zachęcamy Państwa do zapoznania się z systemem gestów i symboli graficznych, czyli programem językowym Makaton, a także metodami komunikacji alternatywnej – alfabetem Lorma i Mówtak.

W marcu i kwietniu poruszamy też takie zagadnienia jak:

• Mutyzm wybiórczy u dzieci – kryteria kwalifikacji zakłócenia, podłoże i obraz kliniczny,
• Rozwój sensomotoryczny i jego związek z rozwojem mowy u dziecka,
• Studium przypadku zaburzenia mowy u dwujęzycznej dziewczynki z nieprawidłowym okresem okołoporodowym,
• Opis przypadku dziecka, u którego zdiagnozowano opóźniony rozwój mowy i zaburzenia integracji sensorycznej.

Na szczególną uwagę czytelników zasługuje artykuł Marty Surgi pt. „Rozwój sensomotoryczny a rozwój mowy”. Tekst uznanego logopedy, oligofrenopedagoga i terapeuty integracji odruchów dynamicznych i posturalnych dostarcza cennych informacji na temat rozwoju i funkcji układu przedsionkowego oraz wpływu zmysłu propriocepcji na proces nabywania wyższych umiejętności językowych.

Osobne miejsce w naszym magazynie zajmuje artykuł Alicji Pałac-Nożewskiej, poruszający ważne zagadnienie, jakim jest diagnoza i terapia psychologiczna dziecka, u którego stwierdzono opóźniony rozwój mowy. Pragniemy przybliżyć czytelnikom specyfikę ORM z punktu widzenia psychologa oraz omówić metody stosowane w terapii psychologicznej ORM, przebiegającej w ścisłej współpracy z logopedą i innymi specjalistami zajmującymi się dzieckiem. Wiedzy tej dostarcza lektura artykułu pt. „Diagnoza i terapia psychologiczna dziecka z opóźnionym rozwojem mowy”.

Metoda komunikacji alternatywnej – alfabet Lorma

W rubryce „Zajęcia z pomysłem” publikujemy tekst Aleksandry Grdeń pt. „Alfabet Lorma – metoda komunikacji alternatywnej”, opisujący oryginalną metodę porozumiewania się, polegającą na kreśleniu linii lub stawianiu punktów na dłoni. „Alfabet Lorma daje wiele możliwości osobie głuchoniewidomej, ale także jej opiekunowi. Przede wszystkim jest to system prosty w użyciu. Trzeba się nieźle napracować, żeby popełnić jakiś błąd, poza tym za pomocą tego systemu w szybki sposób możemy przekazać informację, co pozwala na komfort pracy tłumaczy” – przekonuje autorka.

Program językowy Makaton

W niniejszym wydaniu pisma „Forum Logopedy” opisujemy jeszcze jedną metodę komunikacji alternatywnej – program Makaton, z którego korzystają m.in. dzieci mające trudności w werbalnym porozumiewaniu oraz podopieczni z zaburzeniami ze spektrum autystycznym. Ponadto „system gestów doskonale sprawdzi się u dzieci z afazją, po dostosowaniu go do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Gdy występuje porażenie lewej lub prawej ręki, problematyczne jest komunikowanie się w sposób pełny. System Makaton umożliwia w sposób alternatywny posługiwanie się jedną ręką, co daje szansę na interakcję komunikacyjną dziecka z drugą osobą i tym samym poprawia mu jakość życia” – przekonuje Agnieszka Grab i Katarzyna Tosiek w tekście zatytułowanym „Makaton – program językowy dla osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi”.

Zaburzenia mowy u dzieci wynikające z nieprawidłowości w okresie okołoporodowym

W rubryce „Z praktyki logopedy” publikujemy artykuł Joanny Plenzner-Nowak pt. „Zaburzenia mowy a nieprawidłowości rozwojowe w okresie okołoporodowym”, stanowiący interesujące studium przypadku jedenastoletniej Ani, u której stwierdzono zaburzony rozwój mowy i opóźnienie rozwoju intelektualnego w stopniu lekkim, spowodowane w dużej mierze problemami w okresie okołoporodowym. Ekspertka przedstawia czytelnikom diagnozę, przebieg opieki logopedycznej i program terapii dwujęzycznej dziewczynki. Joanna Plenzner-Nowak wyjaśnia, że zaburzony rozwój mowy zaobserwowany u pacjentki prawdopodobnie jest wynikiem upośledzenia umysłowego, obniżonego napięcia mięśniowego, skrzyżowanej lateralizacji oraz wielojęzycznego środowiska. „Większość z wymienionych czynników może wynikać z nieprawidłowości, które wystąpiły w okresie okołoporodowym – odejście wód płodowych trzy dni przed rozwiązaniem, niedotlenienie, niska punktacja w skali Apgar. Na podstawie obserwowanych zaburzeń i dostępnych wyników badań u Ani stwierdza się zaburzenie mowy wynikające z nieprawidłowego okresu okołoporodowego” – podsumowuje ekspertka.

Dwudziesty czwarty numer dwumiesięcznika „Forum Logopedy” zamyka artykuł Doroty Chmyłko-Terlikowskiej pt. „Mutyzm wybiórczy u dzieci”, przybliżający przyczyny, symptomy i możliwości terapii tego rzadkiego i trudnego w leczeniu zjawiska klinicznego. „Problem mutyzmu z punktu widzenia lekarza jest bardzo złożony, ze względu na trudności podczas leczenia, wynikające z tego, że nie istnieją wytyczne do terapii, a pacjent nie odzywa się do terapeuty. Z tego względu niezwykle ważne jest rozpoczęcie leczenia od razu po zaobserwowaniu objawów zaburzenia” – podkreśla autorka.