Współczesna surdologopedia stawia przed nami nowe wyzwania. Wydaje się też, że są one znacznie bardziej zróżnicowane niż dawniej. Wymagają od specjalistów otwartości na zmiany i zindywidualizowanego podejścia do adresatów działań pomocowych i terapeutycznych.
Dział: Temat numeru
Istnieje wiele metod i technik stosowanych w terapii logopedycznej. Nie wszystkie okazują się skuteczne w pracy z każdym pacjentem. Co zrobić, gdy dana osoba wydaje się oporna na oddziaływanie klasycznej logopedii? Warto zwrócić uwagę na inne metody, którymi można wzbogacać czy uzupełniać pracę specjalisty.
W obecnej sytuacji logopeda ma słabą pozycję w dziedzinie diagnozy, choć dysponuje niezbędnymi kompetencjami i narzędziami. W skrajnie niekorzystnej sytuacji psychologowie, psychiatrzy i neurolodzy przejmą wiodącą rolę w procesie rozpoznawania większości zaburzeń mowy, pozostawiając logopedom terapię. Taki czarny scenariusz jest możliwy przy biernym zachowaniu się logopedów lub organizacji ich reprezentujących. Tymczasem warto walczyć o wizerunek logopedy jako diagnosty, a tym samym o podniesienie jego prestiżu zawodowego i społecznego.
Zespół Aspergera (ZA) został wpisany na listę Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych (DSM – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) w 1994 r. i od tego czasu funkcjonuje jako odrębna jednostka kliniczna.
W praktyce logopedycznej często spotykamy dzieci z, wydawałoby się, „prostą” dyslalią, u których terapia nie przynosi widocznych skutków lub które zatrzymują się na pewnym poziomie i nie są w stanie go przekroczyć. Wprawdzie opanowują one prawidłową wymowę głoski w izolacji, jednak nie potrafią jej użyć w sylabach czy prostych słowach, niezależnie od intensywności ćwiczeń. Nietrudno sobie wyobrazić, że sytuacja taka może stać się przyczyną frustracji i zniechęcenia nie tylko u dziecka, ale również u terapeuty.
Uszkodzenie słuchu powoduje zaburzenia w porozumiewaniu się. Rozwój języka mówionego u dziecka niesłyszącego jest utrudniony. Wymaga wsparcia, którego intensywność zależy m.in. od głębokości upośledzenia. Ważnym narzędziem służącym pomocy są wspierające i alternatywne metody komunikacji. Należy pamiętać, że zastosowanie technologii bez wsparcia psychologiczno-pedagogiczno-logopedycznego nie przynosi oczekiwanych efektów.
Urodzenie dziecka z poważną wadą rozwojową czy z zespołem wad często dramatycznie zaburza funkcjonowanie rodziny, tym bardziej że osoby z poważnymi wadami rozwojowymi wymagają wieloletniej i kosztownej opieki medycznej, rehabilitacji i zabezpieczenia socjalnego.
Zdolności językowe każdego człowieka definiowane są jako określone zjawisko, a zarazem istotna zdolność ludzka, którą można i trzeba rozwijać. Rozwój owych zdolności zależy od wielu predykatorów, m.in. od budowy i funkcji ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, wrodzonych zdolności i gotowości do ich rozwijania i doskonalenia.
Uszkodzenie narządu słuchu decyduje o rozwoju mowy dziecka. Słuch odpowiada nie tylko za słyszenie i rozumienie innych, ale również za autokontrolę własnej mowy. Głuchota prowadzi do poważnych opóźnień w rozwoju mowy, a w skrajnych przypadkach – nawet do zahamowania rozwoju języka. Z kolei na skutek niedosłuchu powstają rozmaite wady wymowy. Im wcześniej rozpoznamy uszkodzenie narządu słuchu i zaopatrzymy dziecko we właściwą protezę słuchową, tym lepsze są rokowania. Możliwe jest rozpoczęcie systematycznej rehabilitacji surdologopedycznej, ta zaś stwarza dziecku możliwość nauki mowy i stymuluje rozwój ogólny.
Chcąc rozmawiać o błędach językowych, powinno się znać ich rodzaje, wiedzieć, kiedy możemy je wskazać, orientować się, która realizacja wyrazu czy zdania jest odstępstwem od normy, a którą uzus „dopuścił” już jako poprawną. Należy bowiem pamiętać, że błąd językowy to nieświadome odstępstwo od obowiązującej w danym momencie normy językowej.
Dyslalia (dys – zaburzenie; lalia – mowa) to pojęcie stosowane w literaturze i praktyce logopedycznej na określanie różnych postaci zaburzeń artykulacji. Termin wywodzi się z foniatrii. Mimo że po raz pierwszy został użyty już w 1827 r., to do dziś jest różnorodnie interpretowany, określa się nim bowiem wszystkie nieprawidłowości wymowy wywołane najrozmaitszymi czynnikami lub tylko zaburzenia wymowy pochodzenia obwodowego, a także jedynie zaburzenia artykulacji pochodzenia korowego.
Najcięższą postacią zaburzeń mowy, powstałych w wyniku uszkodzenia mózgu, jest afazja całkowita. Chory pozbawiony jest możliwości porozumiewania się werbalnego, gestowego czy graficznego, nie rozumie i nie mówi. Na co zwracać uwagę przy diagnozowaniu, jak rozmawiać z chorym, jak mu pomóc? - to pytania, na które warto poszukać odpowiedzi.