Logopedzi pracujący z osobami z jąkaniem i ich rodzinami mają dziś coraz więcej narzędzi (skal, testów, kwestionariuszy) do przeprowadzania rzetelnej diagnozy w tym zakresie. Jeszcze niedawno diagnoza neurologopedyczna osób z jąkaniem skupiała się głównie na ocenie objawów jąkania (ilościowych i jakościowych). Współcześnie American Speech-Language-Hearing Association (ASHA [online]) zaleca, by procedura diagnostyczna obejmowała bezpośrednią ocenę afektywnych, behawioralnych i poznawczych objawów jąkania, ujętą w wielu sytuacjach komunikacyjnych. Ocena ta powinna uwzględniać potrzeby klienta i rodziny, a także środowisko komunikacyjne osoby jąkającej się. Istotna jest ocena wpływu jąkania na osobę z jąkaniem i na jej najbliższe otoczenie. Jak podkreślają Faściszewska i Tuchowska (2017), zastosowanie procedury diagnostycznej w znacznej mierze zależy od paradygmatu terapeutycznego, w jakim jest osadzony terapeuta: czy jest to metoda jąkania bardziej płynnego, czy metoda mówienia bardziej płynnego, czy podejście integrujące wyżej wymienione metody.
Autor: Maria Faściszewska
dr; Adiunkt w Katedrze Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego, logopeda w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 7 w Gdańsku. Absolwentka filologii polskiej i rosyjskiej na UG, neurologopeda. W pracy zawodowej zajmuje się przede wszystkim profilaktyką, diagnozą i terapią logopedyczną dzieci i młodzieży z zaburzeniami płynności mówienia, opóźnionego rozwoju mowy, dzieci dwujęzycznych, ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy. Autorka pomocy logopedycznych, m.in. Cienie logopedyczne, Różnicowanie fonemowe głosek szumiących, syczących i ciszących.
Dziś nie ma już wątpliwości, że wczesna profilaktyka i interwencja logopedyczna w przypadku dzieci jąkających się powinna być podejmowana dość wcześnie. Nadal zapobieganie konsekwencjom jąkania poprzez wczesne jego wykrywanie i leczenie nie jest jednak powszechnie stosowanym standardem w Polsce.
Jąkanie dotyka wielu aspektów funkcjonowania człowieka, nie tylko mowy. Zaburzenie to wpływa na obniżenie jakości i komfortu życia osoby jąkającej się. Obejmuje zarówno niepłynności w mowie, jak i uczucia, postawy oraz inne zachowania.
Założenia praktyki opartej na dowodach (ang. evidence-based practice, EBP) zwracają uwagę na to, że działania terapeutyczne podejmowane przez logopedę powinny być jasne, oparte na wynikach rzetelnie przeprowadzonych badań naukowych, skonfrontowane ze zdobytym zawodowym i osobistym doświadczeniem, a nadto powinny uwzględniać wartości i opinie klienta.