Narzędzia przydatne do diagnozy jąkania

Jąkanie jako zmienne zaburzenie 

Jąkanie jest złożonym i zmiennym zaburzeniem mowy, które może wykazywać znaczne wahania nasilenia i częstotliwości w czasie. W diagnozie należy wziąć pod uwagę zmienność jąkania. Warto przyjrzeć się zmiennym wzorcom jąkania. Są to:

• Nasilenie: jąkanie może mieć nasilenie od łagodnego do ciężkiego, z różnym stopniem blokowania, powtarzania i przedłużania dźwięków.
• Częstotliwość: jąkanie może występować z różną częstotliwością, przy czym niektóre osoby doświadczają częstszych i bardziej intensywnych epizodów jąkania.
• Czas trwania: jąkanie może utrzymywać się przez różny okres, przy czym niektóre osoby jąkają się długotrwale, a inne doświadczają bardziej sporadycznych epizodów.
• Okoliczności: na jąkanie mogą wpływać różne czynniki środowiskowe i społeczne, takie jak stres, niepokój i sytuacje komunikacyjne.

Narzędzia stosowane w diagnozie osób z jąkaniem dostępne dla polskich logopedów

Poniżej przedstawiono narzędzia stosowane w diagnozie osób z jąkaniem, wydane w języku polskim. Odwołano się też do kilku najważniejszych testów używanych przez logopedów w krajach anglojęzycznych. Narzędzia podzielono na podkategorie. Taki podział pomaga dokonać logopedzie wyboru, jakiego narzędzie potrzebuje i w jakich obszarach należałoby jeszcze pogłębić diagnozę osoby z jąkaniem. Diagnoza powinna bowiem opisywać objawy jąkania oraz wynikające z nich obciążenia społeczno-emocjonalne ujęte w szerokim wymiarze społecznym.

Narzędzie służące do przeprowadzania wstępnego badania przesiewowego dziecka w wieku przedszkolnym
Kwestionariusze służące do przeprowadzenia wstępnego badania przesiewowego dziecka w wieku 
przedszkolnym są krótkie i składają się z niewielu pytań1. Pozwalają uzyskać informacje na temat czynników ryzyka utrzymania się jąkania, np. historii jąkania w rodzinie, czasu trwania niepłynności, stopnia nasilenia objawów, świadomości zaburzenia u dziecka, stopnia zaniepokojenia rodziców. Są to:

• arkusz wstępnego badania przesiewowego (Kelman, Nicholas 2013),
• ocena ryzyka jąkania – karta dla rodziców zawarta w Diagnozie jąkania dzieci w wieku przedszkolnym (Węsierska, Jeziorczak 2016).

Służą one zebraniu informacji od rodziców podczas pierwszego spotkania, rozmowy telefonicznej lub przez e-mail. Na podstawie uzyskanych informacji podejmowana jest przez logopedę decyzja o innych działaniach, tzn. skierowaniu dziecka na dalszą diagnozę czy obserwacji dziecka i monitorowaniu jego późniejszego rozwoju.
Niedawno, w 2022 r., powstał również LogoTest 4. Badanie przesiewowe d...