Kompleksowa diagnoza SLI podstawą skutecznej terapii

Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy – SLI

Obecnie najczęściej używanym terminem na określenie wielorakich trudności w przyswajaniu języka ojczystego o nieustalonej etiologii jest „specyficzne zaburzenie rozwoju językowego”, a także jego akronim od nazwy angielskiej (Specyfic Language Impairment) – SLI. Dzieci cierpiące na SLI charakteryzują się widocznym deficytem rozwoju językowego, bez występowania ograniczeń w sferze intelektualnej, motorycznej, społeczno-emocjonalnej oraz problemów ze słuchem czy też neurologicznych¹. 

Dzieci z SLI odznaczają się wolniejszym od rówieśników tempem przyswajania języka. U większości z nich występują także opóźnienia w nabywaniu kompetencji językowych oraz komunikacyjnych. Deficyt rozwoju językowego sprawia, że zdecydowana większość dzieci z SLI ma problemy w uzyskaniu pełnej biegłości we właściwym posługiwaniu się językiem, lecz nie we wszystkich jego aspektach w jednakowym stopniu. Najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym bardziej zaburzona jest płaszczyzna morfologiczna i syntaktyczna od pragmatycznej i semantycznej. Na ogół występuje lepsze rozumienie mowy (słów, zdań) od jej ekspresji². Najczęściej w przypadku ekspresji mowy deficyty te są związane z: błędami fleksyjnymi (trudności w odmianie czasowników), błędami w wymowie (artykulacji głosek), występowaniem ograniczonego zasobu słownikowego, trudnościami z przypominaniem sobie słów i uczeniem się nowych słów, a także z prawidłowym budowaniem zdań złożonych czy wypowiedzi³.

Deficyty językowe w zakresie SLI mogą objawiać się w różnorodny sposób. Można zatem wyodrębnić cztery grupy dzieci. Do pierwszej zalicza się dzieci, które nie rozumieją języka, mało i niezrozumiale mówią; do grupy drugiej należą dzieci dużo mówiące, używające rozwiniętych zwrotów, lecz rzadko kiedy prawidłowo reagujące na próbę nawiązania z nimi rozmowy. Trzecia grupa dzieci charakteryzuje się rozumieniem języka, ale występowaniem ograniczeń w formułowaniu własnych zdań (wypowiedzi), nawet najbardziej prostych. Z kolei dzieci zaliczane do czwartej grupy potrafią wypowiadać się, lecz tylko przy wykorzystaniu pojedynczych słów. Przy próbie przekazania bardziej skomplikowanych informacji ich mowa jest niezrozumiała dla otoczenia⁴.

Należy zatem stwierdzić, że SLI jest zjawiskiem mogącym prowadzić do występowania problemów niemal w każdym aspekcie komunikacji językowej u dzieci. Dotyczyć to może zaburzeń zarówno w tworzeniu i rozumieniu zdań, odpowiednim doborze słów, odróżnianiu słów podobnie brzmiących, poprawnej wymowie, używaniu form gramatycznych, jak i układaniu opowiadań⁵.

Specyficzne zaburzenia mowy prowadzą do deficytów o różnym charakterze. Ich rodzaje ilustruje schemat:⁶

Deficyt fonologiczno-syntaktyczny charakteryzuje się ograniczonym zasobem słów, co ma jednocześnie przełożenie na ubogie, niegramatyczne (brak przyimków, zaimków, końcówek fleksyjnych) wypowiedzi i trudności w doborze słów w celu prawidłowego sformułowania dłuższego zdania. Dzieci z deficytem w postaci dyspraksji werbalnej mają spore trudności w wypowiedzeniu nawet jednego słowa albo jakiegokolwiek zlepku wyrazowego. Ponadto ich mowa odznacza się bardzo słabą fonologią. W przypadku deficytu programowania mowy...