Scenariusz zajęć dla osób z zakończonym ontogenetycznym rozwojem mowy w wieku 15 lat i więcej po rozszczepie podniebienia
Marcowy numer „Forum Logopedy” poświęcony jest tematyce terapii mowy rozszczepowej. Na łamach pisma odpowiadamy na pytanie czym jest zespół Pierre Robin oraz jak wygląda terapia logopedyczna dziecka z tym zaburzeniem rozwojowym. W tym numerze nie zabrakło również pomysłów na ćwiczenia fonacyjne dla pacjentów z rozszczepem wargi, służące ustawieniu prawidłowej emisji głosu. Jeżeli zastanawiasz się jak rozluźnić mięśnie krtani i gardła, przygotowując pacjenta do dalszych ćwiczeń logopedycznych, zapoznaj się z artykułem Ewy Binkuńskiej, ekspertki w dziedzinie emisji głosu i wczesnej interwencji logopedycznej. Ćwiczenia logorytmiczne proponuje Anna Walencik-Topiłko, polonista, językoznawca i neurologopeda, zaś ćwiczenia oddechowe pomocne w terapii mowy rozszczepowej opisuje Grzegorz Piotr Kołodziej, doktor sztuki muzycznej w dziedzinie wokalistyki.
„Krajowy Rejestr Logopedów” to tekst Joanny Grabowskiej-Okraski, logopedy, neurologopedy klinicznego i surdopedagoga. Autorka pisze o intencji założycieli, których celem jest udostępnianie rzetelnych i potwierdzonych informacji o logopedach posiadających prawo wykonywania zawodu w Polsce.
„W pracy z dzieckiem z rozszczepem podniebienia, niezależnie od tego, na jakim etapie naprawy warunków anatomicznych znajduje się ono, należy stosować ćwiczenia oddechowe” – tłumaczy Grzegorz Piotr Kołodziej. Ekspert podkreśla, że ćwiczenia te obok ćwiczeń fonacyjnych, słuchowych i usprawniających aparat artykulacyjny powinny być skorelowane z wywoływaniem samogłosek ustnych. Wywoływanie tych głosek rozpoczyna się, gdy pacjent potrafi wydychać powietrze przez usta. Ćwiczenia oddechowe, podobnie jak ćwiczenia fonacyjne, służą skutecznej terapii mowy rozszczepowej. Pracując nad prawidłowym oddychaniem zwiększa się szansę na ukształtowanie się dobrej fonacji i artykulacji.
Zaburzenie rozwojowe powstałe na skutek malformacji łuku oskrzelowego, znane jako zespół Pierre Robin, zostało opisane po raz pierwszy w 1923 roku. Nazwa „zespół” funkcjonowała do 1976 roku, kiedy to ze względu na charakter nieprawidłowości wprowadzono termin sekwencja Pierre Robin, jak tłumaczy doktor nauk biologicznych Anna Żebryk-Stopa. W tym przypadku owym specyficznym zaburzeniem jest kaskada nieprawidłowości anatomicznych, wynikająca z pojedynczego defektu rozwojowego i wtórnych zmian strukturalnych lub funkcjonalnych innych narządów. Sekwencja Pierre Robin charakteryzuje się pierwotną wadą, jaką jest mikrognatia. Zespołowi Pierre Robin towarzyszy niedorozwój żuchwy, duży język, zaburzenia oddechu i rozszczep podniebienia, dlatego ćwiczenia oddechowe są niezwykle istotne w terapii pacjenta z tą rzadką wadą wrodzoną.
Dzieci cierpiące na PRS od momentu urodzenia wymagają interdyscyplinarnego leczenia i terapii obejmującej specjalistyczne ćwiczenia logopedyczne. Żebryk-Stopa podkreśla, że opracowanie takiego programu nie należy do łatwych zadań, gdyż traktując tradycyjnie problemy logopedyczne – zawężamy ich ocenę. Stworzenie skutecznego planu działania pracy z dzieckiem z wadami wrodzonymi wymaga od logopedy nie tylko zdolności rozpoznawania, analizowania i łączenia elementów wskazujących na wystąpienie rzadkich chorób genetycznych, ale i umiejętności współpracy z rodzicami pacjenta.
Jedną z interdyscyplinarnych metod stosowanych w polskiej logopedii jest logorytmika. Łączy w sobie elementy metodyki logopedii z elementami rytmiki. Uznaną ekspertką w tej dziedzinie jest Anna Walencik-Topiłko, która na łamach marcowego numeru „Forum Logopedy” opisuje możliwości zastosowania logorytmiki w terapii dzieci z rozszczepem podniebienia oraz odpowiada na pytanie: „Jak rozluźnić mięśnie pacjentów z tą dysfunkcją?”. Zaproponowane przez nią ćwiczenia logorytmiczne służą utrwaleniu głoski [sz] na określonym etapie parasygmatyzmu lub sygmatyzmu właściwego. Walencik-Topiłko w ramach specjalizacji jaką jest logorytmika wyróżnia cztery podstawowe bloki ćwiczeń: ruchowe, słuchowe, pobudzająco-hamujące i słowno-ruchowe. Terapia logopedyczna dziecka, u którego zdiagnozowano wady wrodzone związane z nieprawidłowym rozwojem twarzoczaszki obejmuje ćwiczenia fonacyjne, ćwiczenia słowno-ruchowe i wspomniane wyżej ćwiczenia logorytmiczne, zaspokajające naturalną potrzebę ruchu i zabawy.
Zawartość dostępna online
Zajęcia z pomysłem
Scenariusz zajęć dla osób z zakończonym ontogenetycznym rozwojem mowy w wieku 15 lat i więcej po rozszczepie podniebienia
Scenariusz zajęć dla dzieci w wieku 6 lat z mową rozszczepową
Scenariusz zajęć dla dzieci w wieku 4 lat z opóźnionym rozwojem mowy na skutek rozszczepu
Scenariusz zajęć dla dzieci w wieku niemowlęcym z rozszczepem podniebienia
Zawód logopeda
Krajowy Rejestr Logopedów
Współpraca z...
Rozszczep podniebienia pierwotnego i wtórnego
Postępowanie ortodontyczne w leczeniu rozszczepów wargi i podniebienia
Psychologiczne aspekty rozszczepów
Metody terapii
Ćwiczenia oddechowe w terapii mowy rozszczepowej
Metody terapii
Zastosowanie logorytmiki w terapii dzieci z rozszczepem podniebienia
Z praktyki logopedy
Wieloprofilowa terapia dziecka z zespołem Pierre’a Robina
Terapia logopedyczna dziecka z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem
Metoda Tomatisa®słuchową techniką stymulacji neurosensorycznej
Studium przypadku kilkunastoletniej pacjentki z nasilonymi cechami dyslalii rozszczepowej
Zaburzenia fonacji w mowie rozszczepowej
Program terapii logopedycznej dyslalii rozszczepowej na podstawie studium przypadku
Zajęcia z pomysłem
Ćwiczenia fonacyjne
Temat numeru
Sekwencja Pierre’a Robina