Zaburzenie ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorder, ASD), zgodnie z klasyfikacjami ICD-10, ICD-11 oraz DSM-5 (obowiązująca w Polsce w latach 2013–2025), charakteryzuje się nieprawidłowościami w zakresie komunikacji społecznej i interakcji społecznych oraz ograniczonymi, powtarzającymi się wzorcami zachowań, zainteresowań lub czynności. Zaznacza się jednocześnie, że początek objawów przypada na wczesny okres rozwoju dziecka.
Autor: Anna Walencik-Topiłko
Dr n. hum., pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Gdańskiego, adiunkt w Katedrze Logopedii UG, kierownik Podyplomowych Studiów Emisji i Higieny Głosu UG. Wykształcenie: polonista, językoznawca, logopeda (specjalizacje: neurologopedia, logorytmika, emisja głosu). Od ponad dwudziestu lat zajmuje się logopedią zarówno teoretycznie, jak i praktycznie. Jest autorką licznych publikacji naukowych, a także współautorką podręczników akademickich z logopedii i neurologopedii. Autorka książki Głos jako narzędzie oraz multimedialnych programów terapeutycznych (Czytam i piszę, Multimedialna logorytmika). Prowadzi warsztaty i szkolenia dla nauczycieli i terapeutów z zakresu logopedii i logorytmiki, oraz dla rożnych grup zawodowych z zakresu wystąpień publicznych i komunikacji językowej. Więcej informacji oraz lista publikacji: www.logawt.republika.pl.
Logorytmika pozwala efektywnie usprawniać lub korygować słuch i motorykę, a w konsekwencji komunikację językową. Dlatego niezwykle cenna jest przy terapii ORM. W artykule autorka prezentuje wskazówki jak dobierać ćwiczenia do konkretnych zaburzeń.
W praktyce zawodowej coraz częściej mamy do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy. W wyniku dalszej diagnozy niektóre dzieci z ORM otrzymują orzeczenie o WWR, opinię o potrzebie terapii lub wskazówki do stymulacji w domu i przedszkolu.
Autorka opracowała wskazówki dotyczące zasad pracy zdalnej, ważne szczególnie w prowadzonej w tym trybie terapii. Uwzględniła swoje własne doświadczenia, gdyż jako metodyk logopedii i terapeuta dawno już pracuje zdalnie – nie tylko w czasie pandemii.
Autorki prezentują wskazówki metodyczne i rozwiązania praktyczne dotyczące współwystępowania dyslalii i jąkania. Jako koło ratunkowe wskazują logorytmikę.
W trakcie terapii logopedycznej potrzebna jest współpraca logopedy z najbliższym otoczeniem pacjenta. Autorki precyzują zasady, cele i organizację takiej współpracy, omawiają jej zalety, ale wskazują też trudności oraz sposoby radzenia sobie z nimi.
Jak się przygotować do badań przesiewowych? Jak je sprawnie przeprowadzić? Jakie narzędzia diagnostyczne dobrać? Jakie są kolejne etapy działań?
Rozwój mowy dziecka jest najistotniejszą częścią rozwoju komunikacyjnego i poznawczego człowieka. Mówienie jest dla człowieka umiejętnością naturalną, ale jej złożony charakter powoduje, że mogą się pojawić pewne problemy z jej opanowaniem.
Brak danych niezbędnych do szybkiego i jednoznacznego wskazania przyczyn opóźnienia rozwoju mowy nie może powstrzymywać logopedy od działania na rzecz pacjenta. Należy zanalizować język dziecka, ułożyć program terapii, a jednocześnie dalej pracować nad diagnozą.
Dzieci z zaburzeniami czytania i pisania mogą uczęszczać na zajęcia reedukacyjne, kompensacyjne, wyrównawcze, terapię pedagogiczną lub logopedyczną. A co z logorytmiką w takich przypadkach?
Logopedzi bardzo często obserwują u swoich pacjentów zaburzenia czytania i pisania. W standardach postępowania logopedycznego opisywane są zarówno w wytycznych diagnostycznych, jak i terapeutycznych (m.in. Domagała, Mirecka 2008).