Prof. zw. dr hab. nauk humanistycznych, członek Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Na stałe związana z Katedrą Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (Wydział Nauk Społecznych). Profesor tytularny nauk humanistycznych, pedagog specjalny: tyflopedagog, surdopedagog, logopeda; teoretyk i praktyk. Jej zainteresowania naukowe dotyczą zagadnień wspomagania rozwoju, edukacji i rehabilitacji dzieci, młodzieży oraz osob dorosłych z niepełnosprawnością sprzężoną (szczegolnie głuchoniewidomych), niepełnosprawnością słuchową, wzrokową oraz zaburzeniami mowy, także komunikacji alternatywnej i wspomagającej. Jest autorką ponad 300 artykułow naukowych i popularnonaukowych oraz 11 książek autorskich i 4 pod redakcją naukową, m.in. takich jak: Komunikacja alternatywna osób głuchoniewidomych (red.), Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2008, Osoba z zespołem wad wrodzonych i jej rozwój – problemy psychopedagogiczne. Studium wybranych zespołów i przypadków, Wydawnictwo Akapit, Toruń 2011, Niepełnosprawność sprzężona – wybrane zagadnienia teorii i praktyki pedagogicznej, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2015.
Termin „diagnoza” (gr. diagnosis – rozpoznanie) w odniesieniu do pola działań w szerokim ujęciu (za: Ziemski 1973) oznacza rozpoznanie badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu albo gatunku oraz przyczynowe i celowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej i przewidywanego dalszego rozwoju. Diagnoza ma za zadanie określenie aktualnego stanu diagnozowanej osoby oraz wskazanie na potencjalne możliwości zmiany istniejącego stanu w okolicznościach, kiedy nie spełnia ona przyjętych standardów normy.
Rozwój współczesnej nauki, nowych technologii, w tym biotechnologii, istotnie wpływa na aktywność indywidualną i społeczną oraz codzienne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami sensorycznymi: niesłyszących, słabosłyszących, niewidzących, słabowidzących, głuchoniewidomych. Transponuje się na obszar kształcenia, tworząc wskazanym grupom ludzi szansę na edukację integracyjną, nawet inkluzyjną, autonomię, samodzielność, możliwość samostanowienia.
Artykuł wprowadza w problematykę surdotyflologopedii jako szczególnej subdyscypliny logopedycznej, od dawna obecnej w strukturze polskiej logopedii, jednak przez dość znaczny okres niezwykle rzadko poruszanej, a nawet na dziesięciolecia niezasłużenie zapomnianej. Jeśli od lat 60. XX w. do początku lat 30. XXI w. pojawiały się jakiekolwiek doniesienia na temat komunikacji osób z równoczesną słuchowo-wzrokową niepełnosprawnością, to obecne one były w zakresie surdotyflo- pedagogiki, a nie surdotyflologopedii. Nastał więc czas, aby kwestie surdotyflologopedii nie tylko ponownie przywołać, odbudować, ale także wpisać w obecny poziom rozwoju naukowego i cywilizacyjnego.
Z uwagi na odmienność kulturową i językową dzieci romskie stanowią niewątpliwie specyficzną i szczególną grupę uczniów podejmujących edukację w systemie kształcenia państwa, w którym aktualnie zamieszkują. W Polsce, z formalnego punktu widzenia, uczniowie romscy mają pełne prawo do nauki na każdym z istniejących poziomów systemu oświaty.
Terapia logopedyczna dzieci z deficytami wzroku wynika ze specyfiki tych deficytów. Praca z dziećmi może się okazać niezbędna, by umożliwić im swobodną komunikację i satysfakcjonujące relacje z innymi osobami.
Współczesna logopedia, która należy do młodych subdyscyplin wiedzy, jest tą dziedziną, w której szczególnie wyraźnie przeplatają się wątki teoretyczne, praktyczne, subdyscyplinarne, multidyscyplinarne oraz interdyscyplinarne.
Diagnoza jest pierwszym etapem szeroko ujętego specjalistycznego działania nacelowanego na rozwojowe wsparcie osoby diagnozowanej. Na co należy zwrócić uwagę i jakie narzędzia wybrać w przypadku dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną?
Dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi od urodzenia doświadczają poważnych wielozakresowych ograniczeń rozwojowo--funkcjonalnych. Autorka charakteryzuje sposoby komunikacji takich dzieci z otoczeniem oraz wskazuje metody komunikacji i opisuje kryteria ich doboru. Jest to niezwykle ważne zadanie – komunikacja bowiem służy wszechstronnemu rozwojowi dziecka, a poza tym wspomaga (czy wręcz: czyni w ogóle możliwą) realizację działań rehabilitacyjnych, terapeutycznych i edukacyjno-socjalizacyjnych.
Dorosłe osoby głuchoniewidome od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa wymagają specjalnej pomocy w kontaktowaniu się z innymi. Jest to niezbędne dla zaspokojenia ich potrzeby uczestniczenia w życiu najbliższych i w załatwianiu spraw osobistych. Skutecznym narzędziem takiej pomocy są alternatywne i wspomagające metody komunikacji oraz umiejętności komunikowania się z takimi osobami
Choć niedowidzenie, a nawet niewidzenie nie powoduje poważniejszych zaburzeń w rozwoju mowy, to jednak dzieci z niepełnosprawnością wzrokową, a szczególnie niewidome, wymagają określonej pracy nad jej rozwojem, ponieważ w tym przypadku pełni ona funkcję kompensacyjną.
