Wybrane narzędzia diagnozy sfery komunikacji dzieci z równoczesną słuchowo-wzrokową niepełnosprawnością

Zdaniem Ireny Obuchowskiej (2003), diagnoza nie tylko wyznacza terapię, ale też powinna być włączona w jej przebieg. Tak pojmowana diagnoza, niezależnie od zakresu, jaki obejmuje, zmierzać będzie do poznania czynników istotnych dla rozwoju człowieka. Badaczka podkreśla także, że „refleksja zawsze powinna poprzedzać działanie, bowiem diagnoza dla rozwoju jest zawsze diagnozą podmiotową” (Obuchowska 2003, s. 20). Obecnie szczególną uwagę w procesie diagnostycznym dziecka zwraca się na jego wewnętrzne zasoby  i mocne strony, by na ich podstawie budować proponowane postępowanie rehabilitacyjno-terapeutyczne i edukacyjne. Identyfikacja mocnych stron w diagnozowanym dziecku jest niezwykle istotna. Są one, jak zauważa Joanna Głodkowska (1999), czynnikami stymulującymi rozwój dziecka, a jego różnorodne deficyty i zaburzenia pełnią funkcję hamującą. Stąd diagnoza pozytywna jest ważniejsza od diagnozy negatywnej. Oznacza to, że terapia powinna opierać się na tym, co sprawne, co jest siłą rozwojową. 

Istotne miejsce w procesie diagnostycznym dzieci z równoczesną słuchowo-wzrokową niepełnosprawnością zajmuje diagnoza rozwojowa i funkcjonalna. Diagnoza rozwojowa (diagnoza fazy, rozwoju) koncentruje się na poszukiwaniu obszarów obniżonej sprawności, zmierza do ustalenia odstępstw od obrazu typowego dla danego stadium rozwojowego lub identyfikowania fazy, w której diagnozowane dziecko obecnie się znajduje (Paluchowski 2007; Obuchowska 2003). W diagnozie funkcjonalnej z kolei „poszukujemy sensu wyodrębnionych elementów ze względu na całość, z jakiej pochodzą, i funkcje, jakie w niej pełnią, oraz ich zmian pod wpływem działania całości” (Paluchowski 2007, s. 20).

Niekiedy używa się równolegle pojęć „diagnoza funkcjonalna” oraz „diagnoza funkcji”. W drugim przypadku chodzi bardziej o określenie adekwatności zachowania badanego dziecka w stosunku do wymagań otoczenia, a także funkcjonowanie procesów psychicznych odpowiedzialnych za regulację zachowania. „Postępowanie diagnostyczne, jak również sposób przedstawiania jego końcowego efektu w postaci diagnozy – zauważa Irena Obuchowska – nie powi...