Praca z uczniem z centralnym zaburzeniem przetwarzania słuchowego

Wcelu określenia u dzieci i uczniów zaburzenia przetwarzania słuchowego, konieczne jest przeprowadzenie obiektywnych badań słuchu w zakresie audiometrii tonalnej oraz audiometrii impedancyjnej. Wyniki wykonanych obiektywnych badań słuchu muszą wskazywać prawidłowości w budowie i ocenie funkcjonowania narządu słuchu. Na audiogramie, czyli wyniku audiometrii tonalnej, musi być norma słuchowa 0–20 dB w prawym i lewym uchu. 

Prawidłowość musi też wykazać tympanometria, czyli wynik audiometrii impedancyjnej, który określa wykres typu A. 

Wcześniej należy zatem wykluczyć każdego rodzaju ubytki słuchu. Po audiologicznej ocenie funkcjonowania ucha i stwierdzeniu wszelkich prawidłowości w jego obszarze można dopiero przejść do przeprowadzenia odpowiedniej diagnozy w kierunku określenia centralnego zaburzenia przetwarzania słuchowego.

Charakterystyka centralnego zaburzenia przetwarzania słuchowego

Centralne zaburzenie przetwarzania słuchowego (CAPD) to zagadnienie stosunkowo nowe, które jest definiowane jako „trudność w przetwarzaniu informacji słuchowej na poziomie ośrodkowego układu nerwowego, przy prawidłowej budowie i pracy części obwodowej” (Skarżyński 2023, s. 63). Można to zinterpretować w ten sposób, że „mózg nie potrafi sobie poradzić z tym, co przekazało ucho” (Borkowska 2015, s. 36). 

Ryc. 1. Audiogram – wynik badania słuchu audiometrii tonalnej Źródło: https://www.audika.pl/blog/audiometria-tonalna [dostęp: 18.11.2025].

Zaburzenie przetwarzania słuchowego to zaburzenie pracy zmysłu słuchu wynikające z nieprawidłowości na poziomie centralnego układu nerwowego. Uszkodzenie w tym obszarze dotyczy głównie lewej półkuli mózgowej. U uczniów ze stwierdzonym CAPD słuch fizyczny jest prawidłowy, ale dysfunkcja dotyczy centralnej – nerwowej – części drogi słuchowej i objawia się niewłaściwym przetwarzaniem bodźców słuchowych. Mózg osoby z CAPD nie potrafi właściwie rozpoznawać i interpretować dźwięków, w tym dźwięków mowy.
Zaburzenie przetwarzania słuchowego zachodzi w części centralnej kory mózgowej i jest wynikiem braku współpracy narządu słuchu z mózgiem. 

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego dotyczą osób, które charakteryzują się prawidłową czułością słuchu (czyli nie ma u nich problemów ze słyszeniem), nie występują u nich zaburzenia poznawcze, a jednak istnieje problem ze słuchaniem (Kruczyńska-Werner 2018, s. 233).

Zaburzenie przetwarzania słuchowego to zatem nieprawidłowe zrozumienie informacji słuchowej mimo braku uszkodzenia słuchu. Czyli zaburzenia słuchania – nie słyszenia.

Według klasyfikacji ICD-11 centralne zaburzenie przetwarzania słuchowego nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej – to „zespół objawów”, które mogą obejmować: 
•        słabe różnicowanie dźwięków,
•        nieprawidłową lokalizację źródła dźwięku,
•        zaburzone rozpoznawanie wzorców dźwiękowych,
•        zaburzone rozumienie mowy w hałasie, 
•        nieprawidłową analizę czasowych aspektów sygnału dźwiękowego,
•        nieumiejętność rozumienia mowy zniekształconej.

Z wyników przeprowadzonych badań wynika, że zaburzenia przetwarzania słuchowego występują u 30% dzieci z dysleksją oraz u 40––50% dzieci z trudnościami w nauce. Centralne zaburzenie przetwarzania słuchowego daje o sobie znać głównie w przedszkolu lub w klasach I–III szkoły podstawowej, kiedy wzrasta poziom wymagań edukacyjnych. „Około połowa dzieci z trudnościami w uczeniu się, z dysleksją, z zaburzeniami koncentracji uwagi, z nadpobudliwością psychoruchową przejawia zaburzenia przetwarzania dźwięków” (Kloskow-
ska 2022, s. 9). 

Zaburze...