Wskazówki prowadzenia wywiadu i obserwacji w postępowaniu diagnostycznym dziecka z zaburzeniami rozwoju mowy

W strukturze wywiadu powinny znaleźć się pytania umożliwiające zebranie następujących typów informacji:

• dane szczegółowe o rozwoju dziecka z okresu prenatalnego (przebieg ciąży), perinatalnego (przebieg porodu i stan noworodka) i postnatalnego (dane na temat uwarunkowań genetycznych i środowiskowych),
• informacje dotyczące dynamiki rozwoju mowy,
• ocena charakteru objawów zaburzeń rozwoju mowy: specyficzne (językowe) i niespecyficzne – dotyczące rozwoju psychomotorycznego, emocjonalnego i społecznego dziecka.

Obserwacja dziecka i jego opiekunów ukierunkowana jest na rozpoznanie zachowań ważnych dla kształtowania się mowy i ustalenia programu terapii. Czynności poddane obserwacji to:

• zachowanie się dziecka,
• sprawność motoryczna,
• funkcje recepcyjne i percepcyjne,
• orientacja przestrzenna,
• lateralizacja (dominacja stronna oka, ucha, ręki, nogi),
• sposoby inicjowania kontaktu przez dziecko (czy występują i jakie),
• metody komunikowania się dziecka z otoczeniem (w tym z osobą najbliższą – werbalne/niewerbalne),
• zdolność koncentracji uwagi,
• rozwój emocjonalny (przejawy reakcji emocjonalnych),
• komunikacja niewerbalna.

Ocena czynności mowy obejmuje następujące sprawności:

• W zakresie językowej sprawności systemowej:
• artykulacja, prozodia, tempo mowy,
• leksyka (słownik bierny i czynny),
• sprawność gramatyczna (ocena form fleksyjnych i operacji słowotwórczych),
• sprawności narracyjne.

W zakresie pozostałych sprawności (językowych i komunikacyjnych):

• sprawność sytuacyjna,
• sprawność społeczna,
• sprawność pragmatyczna.

Badanie mowy obejmuje ocenę funkcji zarówno percepcyjnych, jak i recepcyjnych.
Badanie funkcji percepcyjnych:

• rozumienie tekstów,
• rozumienie zdań,
• rozumienie nazw,
• funkcje słuchowe (słuch fonematyczny, uwaga i pamięć słuchowa).

Badanie funkcji realizacyjnych:

• nazywanie,
• powtarzanie,
• budowanie zdań,
• tworzenie wypowiedzi dialogowych,
• tworzenie wypowiedzi narracyjnych (opis, opowiadanie).

Analiza uzyskanego materiału językowego powinna być prowadzona według następujących kryteriów lingwistycznych:
Jaki rodzaj wypowiedzi tworzy dziecko?

• jednoklasowe (strzępkowe;...