Integracja odruchów w terapii logopedycznej

Ważne jest wyjaśnienie, jaki związek łączy trudności i zachowania dzieci w gabinecie z ich istotnymi przyczynami. Stanowi je w dużym stopniu tak zwana niedojrzałość neuromotoryczna (w obrębie twarzy oraz całego ciała), rozumiana jako brak integracji lub niepełna integracja odruchów niemowlęcych.

Jakie odruchy są najważniejsze w strefie wpływu na rozwój mowy? W tym przypadku można podzielić odruchy na dwie kategorie: aktywne w obrębie twarzy, bezpośrednio oddziałujące na rozwój mowy i komunikacji, oraz takie, które, powodując różnorodne trudności, pośrednio wpływają na mowę i artykulację, a także opóźniają lub istotnie utrudniają uzyskiwanie pozytywnych efektów w terapii logopedycznej.

Dlaczego u niektórych pacjentów obserwuje się wolniejsze tempo osiągania postępów w terapii, przy optymalnie dostosowanym programie logopedycznym do danego zaburzenia? W niektórych przypadkach okazuje się, że przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być właśnie przetrwałe schematy odruchowe.

Związek między integracją odruchów a rozwojem mowy 

Jaki jest związek pomiędzy integracją odruchów a rozwojem mowy? W jaki sposób można wyjaśnić pojawianie się obserwowanych w gabinetach logopedycznych trudności i problemów dzieci? 

W kontekście logopedii mowa jest jedną z czynności motorycznych języka i aparatu artykulacyjnego, które pozwalają na komunikację językową. Jest ona jednocześnie wyższą funkcją psychiczną, której zaistnienie i rozwój wymagają zintegrowania motoryki pierwotnej, wyuczonych czynności motorycznych oraz myślenia i rozumienia. 
Na kształtowanie się umiejętności komunikacji i mowy na najwcześniejszym etapie naszego rozwoju wpływa przede wszystkim motoryka ustno-twarzowa, a w jej ramach – prawidłowy rozwój i integracja odruchów. Trening motoryczny leży u podstaw pojawiania się umiejętności mówienia w jej aspekcie zarówno technicznym (aparat mowy, stan mięśni), jak i umysłowym (rozumienie, myślenie). Dzięki aktywności ruchowej zachodzą procesy dojrzewania i integracji najważniejszych mechanizmów odruchowych, które początkowo pełnią funkcje obronne i służące przetrwaniu, a następnie, odegrawszy swoją rolę, pozwalają na rozwój i kształtowanie się wyższych czynności psychicznych, takich jak mowa.

Niedojrzałość neuromotoryczna u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, której przejawem są niezintegrowane odruchy naturalnie występujące w 1. r.ż. (niektóre z nich mają swój początek jeszcze w okresie płodowym), skutkuje mniejszymi lub większymi dysfunkcjami, widocznymi w zachowaniu dziecka, sferze emocji, mowie, percepcji wzrokowej i słuchowej i wielu innych obszarach.

Opóźnienie w zakresie integracji i rozwoju motoryki ustno-twarzowej zazwyczaj objawia się nadmiernymi lub osłabionymi reakcjami w obszarze jamy ustnej i całej twarzy, a w związku z tym widoczne są problemy z ar...