Znaczenie nauki czytania w terapii dzieci ze specyficznymi zaburzeniami języka

Chcesz wiedzieć więcej na temat komunikacji z dzieckiem? Sprawdź artykuł: Rodzaje błędów językowych

Specyficzne zaburzenia języka jako zaburzenie rozwoju języka

Objawy SLI związane z deficytami w obrębie systemu językowego mogą obejmować jego wszystkie podsystemy – fonologiczny, morfologiczny, składniowy i leksykalny. Specyficzne zaburzenia rozwoju językowego zazwyczaj ujawniają się na poziomie tak ekspresji mowy, jak i percepcji. 

W wypadku SLI na poziomie ekspresji mowy najczęściej występują: 

• błędy artykulacyjne, 
• błędy fleksyjne,
• ograniczony zasób słów, 
• trudności z przyswajaniem nowych słów, 
• trudności z przypominaniem nowych słów, 
• trudności z budowaniem zdań z zachowaniem właściwego szyku oraz stopnia złożoności.
   

Problemy dzieci z SLI dotyczą również percepcji mowy. Są to: 

• trudności ze zrozumieniem słów, 
• trudności z rozumieniem zdań, zwłaszcza złożonych, 
• trudności z rozumieniem dłuższych wypowiedzi, 
• problemy z rozumieniem metafor, żartów słownych (Krasowicz-Kupis 2012: 81–82; Sławek 2017: 78–79).
   

Można zatem powiedzieć, że SLI prowadzi do problemów w wielu aspektach komunikacji językowej u dzieci. W wypadku deficytów o podłożu fonologicznym mamy do czynienia z błędną wymową, polegającą przede wszystkim na znacznych uproszczeniach struktury fonologicznej wyrazów, takich jak elizje (redukcje poszczególnych głosek lub sylab), metatezy (zamiana kolejności głosek lub sylab), substytucje (zamiana danej głoski lub sylaby na inny element) czy asymilacje (upodobnienie poszczególnych głosek lub grup głosek pod względem artykulacyjnym). Choć wymienione tutaj zjawiska występują w mowie wszystkich dzieci prawidłowo przyswajających język, to u dzieci z SLI zniekształcenia w obrębie struktury wyrazu utrzymują się znacznie dłużej i mają zwykle charakter niesystemowy (Krasowicz-Kupis 2012: 70). Ponadto istotnie wpływają na system leksykalny, a także mają związek z późniejszymi trudnościami w czytaniu i pisaniu (Bernhardt, Major 2005). Z kolei dzieci z deficytem o typie dyspraksji werbalnej mają problem z programowaniem i realizowaniem ruchów artykulacyjnych koniecznych do wypowiadania słów. Potrafią one naśladować pojedyncze dźwięki, ale nie są w stanie łączyć ich w dłuższe sekwencje – sylaby i słowa. Tego rodzaju trudności przyczyniają się do zaburzeń płynności wypowiedzi (mowa często jest skandowana, sylabizowana), co z kolei wpływa na znaczne ograniczenie ekspresji słownej (Krasowicz-Kupis 2012: 68–69). W grupie dzieci z SLI są też takie, u których występują znaczne deficyty w rozwoju sprawności gramatycznych (zwłaszcza na poziomie morfologii i składni) oraz towarzyszące im trudności leksykalno-semantyczne (problemy ze znalezieniem odpowiedniego słowa, parafazje semantyczne), a także w zakresie per...