Terapia dyslalii rozszczepowej

Wprowadzenie

Dyslalia rozszczepowa to „rodzaj dyslalii obwodowej, której objawem są zakłócenia dźwiękowych realizacji fonemów, a które (...) mogą dotyczyć wszystkich cech fonetycznych. Przyczyną zakłóceń dźwiękowych realizacji fonemów jest rozszczep podniebienia pierwotnego (warga i wyrostek zębodołowy) i (lub) wtórnego (podniebienie miękkie i twarde – bez wyrostka zębodołowego) ujmowany jako zaburzenie wieloukładowe” (Pluta-Wojciechowska 2008, s. 108). Można przyjąć, że dyslalia rozszczepowa charakteryzuje dzieci, które opanowały sprawności komunikacyjne zgodnie z oczekiwaną normą rozwojową, ale przyszły na świat z rozszczepem i ich sprawności fonologiczne mają pewne specyficzne cechy z tym związane.

Zasady prowadzenia terapii dyslalii rozszczepowej

Zawsze należy prowadzić terapię logopedyczną na miarę aktualnych możliwości pacjenta. Czekanie, nieraz przez kilka lat, aby np. warunki anatomiczne się poprawiły, jest stratą cennego czasu pacjenta i niewykorzystywaniem jego możliwości rozwojowych. Jeśli warunki anatomiczne wymuszają nosowanie otwarte, skupić się należy nad opanowaniem właściwych sprawności komunikacyjnych i językowych, sprawności motorycznej narządów mowy, kształceniem słuchu fonematycznego itp., a w zakresie artykulacji – na prawidłowym miejscu, sposobie i udziale wiązadeł głosowych w realizacji dźwięczności głosek.

Nigdy nie wolno czekać z wywoływaniem kolejnej głoski do momentu, w którym wcześniej ćwiczona jest całkowicie poprawna. Dotyczy to przede wszystkim rezonansu nosowego. Zdarza się, że ze względu na warunki anatomiczne lub utrwalone nawyki nawet samogłoski ustne trudno jest wywołać i utrwalić z poprawnym rezonansem, a tym bardziej spółgłoski. Należy wtedy upewnić się, że miejsce realizacji, sposób i udział wiązadeł głosowych są prawidłową, starać się w dalszym ciągu pracować nad właściwym rezonansem, ale można już zacząć pracę nad kolejnymi głoskami.

Nieraz dopiero zabieg plastyki podniebienia umożliwi zmniejszenie nosowania, a pozostałe cechy fonetyczne głosek, utrwalone w sposób właściwy, umożliwią zrozumiałą mowę. U pacjentów takich po zabiegu słychać natychmiastową poprawę. Nie będzie jednak tej poprawy, gdy logopeda nie wypracuje wszystkich możli...