Rola autoterapii w jąkaniu - znaczenie grup samopomocowych

Autoterapia a samopomoc

Autoterapia to samodzielna praca nad sobą, czasami przy wsparciu terapeutów specjalizujących się w tematyce jąkania, a niekiedy całkowicie indywidualne stawanie się własnym terapeutą. Nawet będąc wspomaganym przez kompetentnego specjalistę, terapia jąkania to przede wszystkim projekt typu „zrób to sam” (Starbuck 2015). Charles Van Riper podkreślał, że to osoba jąkająca się musi sama pokonać własne problemy, nikt nie zrobi tego za nią (2015). W przypadku autoterapii to właśnie siła motywacji jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o sukcesie, a powodzenie zależy od zaangażowania w realizację jej celów.

Autoterapia to działanie podejmowane przez kogoś w celu uzdrowienia samego siebie. Pojęcie to zawiera się w szerszym zjawisku, a mianowicie w samopomocy, stanowiąc jeden z jej ważnych aspektów. Samopomoc to z kolei wzajemna pomoc w grupie, to zrzeszenie się osób, polegające na udzielaniu wzajemnego wsparcia, bez oczekiwania na wsparcie instytucjonalne1. Rola autoterapii w radzeniu sobie z jąkaniem jest niezwykle istotna, zważywszy na jego wieloczynnikowe podłoże. Złożone przyczyny jąkania (neurofizjologiczne, językowe, psychologiczne i środowiskowe) implikują różnorodność podejść terapeutycznych, w które wpisują się również samopomoc i autoterapia. Formy te dotyczą zwłaszcza młodzieży i osób dorosłych. Uruchomienie procesu autoterapii jest jednym z ważnych uwarunkowań skuteczności terapii (Fraser 2010, Tarkowski 1999). 

Gdy jest ona wdrażana przy wsparciu grup samopomocy, może być doskonałym uzupełnieniem profesjonalnej terapii prowadzonej przez wykwalifikowanych specjalistów. Niektóre programy terapeutyczne, np. podejście modyfikacji jąkania Charlesa Van Ripera, rekomendują jednoczesny udział w grupie samopomocy.
Zarówno osoby jąkające się, jak i eksperci – jąkający się specjaliści podkreślają znaczącą rolę grup samopomocy jako środowiska sprzyjającego przenoszeniu nabywanych w terapii umiejętności do codziennego życia (Hood 2015; Węsierska, Pakura 2018). Autoterapia może zatem stanowić swoisty poligon doświadczalny dla formalnej terapii wdrażanej z pomocą logopedy czy innego specjalisty (np. psychologa lub psychoterapeuty). Autoterapia wspomagana wsparciem grupy samopomocowej może znakomicie odczulić na jąkanie. Umożliwia obserwację różnych sposobów radzenia sobie z niepłynnością, rozmaitych postaw i emocji towarzyszących jąkaniu...

Formy oddziaływań stosowane w autoterapii oraz w ramach działalności samopomocowej dotyczą pracy zarówno nad fizycznymi, zewnętrznymi objawami jąkania (wierzchnia część góry lodowej), jak i emocjami i postawami wobec niepłynności (ukryta część góry lodowej) (Sheehan, 2015). Młodzież i dorosłe osoby jąkające się mogą wykorzysta w pracy nad sobą wiele metod, jedną z nich jest autoterapia autorstwa Malcolma Frasera, która zawiera konkretne techniki praktycznego radzenia sobie z jąkaniem. Do najważniejszych możemy zaliczyć: stosowanie zwolnionego tempa mówienia, pauzowanie, bezwysiłkowe jąkanie, odczulenie na jąkanie, eliminowanie współruchów towarzyszących jąkaniu, utrzymywanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, świadomą analizę epizodów zająknięć oraz mody...