Profilaktyka, diagnoza i terapia głosu

Profilaktyka głosu

Głos jest podstawowym nośnikiem informacji o mówcy i komunikacie w jednym z trzech podstawowych kanałów nadawczo-odbiorczych – w kanale wokalnym (Walencik-Topiłko 2015b). Zajmuje on 38% przekazu komunikatu. W jego skład wchodzą samo brzmienie głosu (jego wysokość, donośność i barwa) oraz cechy realizowane dzięki niemu – płaszczyzna segmentalna (głoski) i suprasegmentalna wypowiedzi (cechy prozodyczne: akcent, intonacja, tempo, rytm mowy). Jeśli głos jest chory lub niewystarczająco wydolny, rzutuje to bezpośrednio na możliwości realizacji wypowiedzi. Należy wówczas szukać środków zastępczych przekazu – np. pisma lub protez głosowych.

Profilaktyka logopedyczna w odniesieniu do głosu najczęściej realizowana jest jako:

• zwracanie uwagi na brzmienie głosu w trakcie badań diagnostycznych u pacjentów dziecięcych zgłaszających się do gabinetów logopedycznych z powodu zaburzeń mowy; wszelkie zaburzenia głosu, np. o charakterze przedłużającej się chrypki lub zabarwienia nosowego, obniżenia głosu, obłożenia głosu, zaników dźwięczności głosu powinny skłonić logopedę do skierowania dziecka na badania laryngologiczno-foniatryczne,
• prowadzenie szkoleń z zakresu prawidłowej emisji głosu w środowiskach zawodowych, w których głos jest podstawowym narzędziem pracy,
• prowadzenie zajęć z przedmiotu emisja głosu na studiach o specjalnościach nauczycielskich.

Diagnoza głosu

Logopeda praktyk może wyróżnić dwa rodzaje zaburzeń głosu:

• występujące przy chorobach krtani, np. przy guzkach głosowych, zmianach obrzękowo-przerostowych fałdów głosowych, niedomykalności fonacyjnej głośni, owrzodzeniu kontaktowym, po częściowej lub całkowitej laryngektomii,
• występujące razem z innymi zaburzeniami komunikacji językowej, np. z dysartrią, jąkaniem, nerwicą mowy, dyslalią rozszczepową, dyslalią u osób z zaburzeniami słuchu.

W zależności od sytuacji diagnoza głosu będzie ogólna (np. przy niektórych rodzajach dyslalii lub dysartrii) lub szczegółowa (np. przy chorobach krtani).

Szczegółowa diagnoza logopedyczna głosu

Terapeuta głosowy dokonuje diagnozy głosu na podstawie wywiadu, oceny audytywnej oraz analizy dokumentacji medycznej (jeśli pacjent był już u foniatry lub laryngologa i dostał zalecenie odbycia terapii głosowej. Jeśli terapeuta głosowy jest pierwszym specjalistą diagnozującym głos pacjenta, to po wykonaniu wywiadu i wstępnej oceny głosu odsyła na badania specjalistyczne do foniatry lub laryngologa). Logopeda prowadzi diagnozę głosu, wykorzystując kartę badania głosu.

Karta badania głosu składa się z wywiadu, analizy cech głosu pacjenta, sprawdzenia budowy i funkcjonowania narządów mowy oraz zwrócenia uwagi na ewentualne wady wymowy i błędy wymowy pacjenta...