Poziom umiejętności czytania a rozwój percepcji słuchowej u uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

Opanowanie umiejętności czytania i pisania stanowi jeden z najistotniejszych elementów nauki, szczególnie w ciągu kilku pierwszych lat uczęszczania do szkoły. Zarówno dla ucznia, jak i dla jego rodziców jest ono tożsame z sukcesem szkolnym i potwierdza zdolności do nauki.

Czym jest czytanie?

Współczesne koncepcje dotyczące rozwoju procesu czytania to przede wszystkim teoria psycholingwistyczna, zgodnie z którą wiedza dotycząca pisma jest zbudowana na wiedzy o języku. Ida Kurcz udowadnia, że jakość opanowania języka mówionego determinuje postępy dziecka w nauce czytania. Podejście psycholingwistyczne określa czytanie jako tworzenie dźwiękowej formy słowa na podstawie jego obrazu graficznego, czyli kodu w postaci pisma. Jean Piaget uważał, że na proces nauki czytania należy spojrzeć jak na proces łamania kodu, czyli dekodowanie. Nauka czytania to proces konstrukcji, który zachodzi w umyśle dziecka. Aby dziecko nauczyło się czytać i pisać, konieczne są zabiegi przygotowawcze otoczenia, mające na celu wyuczenie go złożonej umiejętności sensoryczno-motorycznej. Skuteczność nauki czytania jest związana z nabyciem przez dziecko pewnego poziomu kompetencji poznawczej i komunikacyjnej, a także dojrzałości emocjonalno-społecznej.

Marta Bogdanowicz opisała czytanie jako wieloetapowy, skomplikowany proces, w którym uczestniczą wyższe struktury mózgu. Zdaniem autorki, w pierwszym etapie czytania następuje analiza wzrokowa zapisanego tekstu. Dzięki niej dochodzi do wyodrębnienia zdań, wyrazów, liter, do odróżnienia od siebie liter podobnych pod względem kształtu, określenia ich ułożenia w przestrzeni. Na tym etapie ważną rolę odgrywają: analizator wzrokowy i kinestetyczno-ruchowy, który uruchamia i kontroluje ruchy gałek ocznych podczas czytania, oraz pola trzeciorzędowe w korze mózgowej, leżące na styku tych analizatorów. Dzięki temu jest możliwe spostrzeganie ułożenia liter w przestrzeni. W drugim etapie czytania następuje przełożenie liter na odpowiadające im fonemy, w czym uczestniczą pola trzeciorzędowe analizatorów: wzrokowego, skórno-kinestetycznego i słuchowego lewej półkuli mózgowej, ponieważ konieczne jest „przełożenie” utrwalonych wzorów liter na odpowiadające im fonemy. Aktywność korowego ośrodka analizatora słuchowego umożliwia syntetyzowanie fonemów w słowa. Odtwarzanie śladów pamięciowych odpowiednich słów umożliwia ich zrozumienie. Etap trzec...