Od karmienia do mówienia. Wpływ funkcji prymarnych na rozwój mowy

Sposób karmienia noworodków, niemowląt i małych dzieci rzadko bywa wiązany przez rodziców z późniejszym rozwojem mowy. Jest to jednak czynnik mający ogromne znaczenie dla rozwoju aparatu artykulacyjnego, bowiem te same ruchy wykonywane podczas jedzenia i picia będą obecne w trakcie artykulacji. Tak więc od czynności prymarnych (oddychania, przyjmowania pokarmów i płynów) zależą czynności sekundarne, czyli kolejne etapy kształtowania się mowy¹. Dlatego tak ważne jest, aby od samego początku rodzice prawidłowo karmili i poili swoje dzieci. Co to oznacza w praktyce?

Ssanie piersi matki idealnym treningiem dla aparatu mowy

U zdrowego noworodka, urodzonego o czasie, najsilniejszy odruch ssania można zaobserwować ok. 2 godz. po porodzie. Wtedy noworodek, położony na piersi matki, chwyta ją i zaczyna ssać. Niestymulowany odruch może zaniknąć już w 5. dobie życia. Prawidłowa synchronizacja poboru pokarmu w trakcie karmienia piersią wygląda następująco: wdech nosem – pięć taktów ssania zatrzymujących płyn – połknięcie². Triada ssanie – oddychanie – połykanie przy karmieniu piersią nie jest przerywana zaczerpnięciem powietrza. Jeśli jama nosowa jest drożna, a języczek podniebienny zamyka przejście do dróg oddechowych, niemowlę oddycha przez nos. Anatomicznie ułatwia mu ten cykl wysokie umiejscowienie krtani i tchawicy, położone o trzy kręgi szyjne wyżej niż u dorosłego. 

Przyjmowanie pokarmów i picie kształtują się na bazie motoryki pierwotnej, tzn. odruchowych reakcji oralnych. I tak odruch otwierania ust powoduje, że matka jest w stanie włożyć pierś do jamy ustnej dziecka. Odruch szukania pomaga noworodkowi podążyć językiem za brodawką, którą następnie unosi do górnego wału dziąsłowego, a mięsień okrężny ust uszczelnia ją. Potem język układa się w pozycji dopodniebiennej i rozpoczyna ruchy cofania. W wyniku tych ruchów tylna część języka unosi się do podniebienia miękkiego, zamykając przepływ powietrza z nosa. Niemowlę zaczyna wykonywać naprzemienne ruchy żuchwy, obniżając ją, cofając, unosząc ku górze i wysuwając ku przodowi. Synchronizacja mięśni ustno-twarzowych doprowadza do wytworzenia komory ssącej i podciśnienia. Tworzą się wtedy właściwe warunki do pierwszych ruchów pionizacji języka³. 
Karmienie naturalne piersią jest istotne dla rozwoju fizycznego dziecka (składniki pokarmu są dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka), immunologicznego (mleko kobiece wspomaga funkcję układu odpornościowego), emocjonalnego (bliski k...