Nadwrażliwość emocjonalna u dzieci jąkających się

Jąkanie jest komunikatywnym zaburzeniem płynności mówienia o podłożu wieloczynnikowym, któremu towarzyszą zakłócenia fizjologiczne, psychologiczne, językowe i socjologiczne, a przejawia się skurczami mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, wywołujących kloniczne i toniczne blokowanie jednostek mowy, oraz dysfunkcjami objawów pozajęzykowych pod postacią m.in. stanów logofobicznych i współruchów mięśniowych (Chęciek, 2007).

Mówiąc o jąkaniu, nie sposób jest wyodrębnić konkretną przyczynę powodującą to zaburzenie mowy. Możemy natomiast mówić o czynnikach, które mogą predysponować dziecko do tego rodzaju trudności, o czynnikach wyzwalających objawy oraz o tych, które mogą je wzmacniać (Szamburski, 1996).

Czynniki predysponujące do jąkania

Możemy do nich zaliczyć m.in.:

• predyspozycje dziedziczne, czyli występowanie jąkania w rodzinie,
• predyspozycje wrodzone, uwarunkowane istnieniem ewentualnych zaburzeń w okresie życia prenatalnego,
• poród, w którego niewłaściwym przebiegu można dopatrywać się przyczyn zmian ośrodkowego układu nerwowego dziecka,
• nieprawidłowości rozwoju w okresie niemowlęcym,
• nietypowo przebiegającą lateralizację,
• opóźniony lub przyspieszony rozwój mowy,
• nadwrażliwość emocjonalną.

Czynniki wyzwalające

To przede wszystkim reakcja na przeżyty stres bądź przeżywany stres psychologiczny, który może być spowodowany:

• silnym przestraszeniem,
• urodzeniem się młodszego rodzeństwa,
• rozłąką z opiekunami,
• zmianą sytuacji społecznej, np. pójściem do przedszkola,
• silnym przeżyciem pozytywnym, np. powrotem, po długiej nieobecności, jednego z opiekunów.

Czynniki wzmacniające

Do nich należą przede wszystkim:

• odzyskanie uwagi rodziców, utraconej w momencie pojawienia się młodszego rodzeństwa,
• rywalizowanie ze starszym rodzeństwem o względy rodziców,
• naśladowanie jąkania opiekuna i zdobywanie w ten sposób jego akceptacji, która stanowi silne wzmocnienie,
• karanie rodziców własnym jąkaniem,
• uciekanie w jąkanie przed trudnymi sytuacjami społecznymi.

Terapia upłynniania mowy

Każda terapia logopedyczna powinna być prowadzona w ścisłej współpracy z rodzicami, zwłaszcza w przypadku jąkania. W terapii tej dysfunkcji mowy skupiamy się na upłynnianiu mowy dziecka. Na ten aspekt należy jednak spojrzeć szerzej i zdać sobie sprawę z tego, że wypracowanie płynnej mowy w gabinecie logopedy nie musi mieć (i, niestety, często nie ma) przełożenia na sytuacje komunikacyjne, z którymi dziecko spotyka się poza nim. Upłynnianie mowy dziecka to nie tylko ćwiczenia czysto techniczne, związane z samym mechanizmem aktu mówienia. Na płynność mowy wpływają rów...