Między ciszą a słowem

Mutyzm wybiórczy, zwany także selektywnym (selective mutism, SM) to zaburzenie lękowe, które figuruje w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (F94.0) oraz w Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM V (312.23).

Kryteria diagnostyczne

Pierwszym i podstawowym kryterium mutyzmu wybiórczego wg DSM-IV jest niemożność mówienia w niektórych sytuacjach przy zachowaniu tej umiejętności w innych okolicznościach. U jej podłoża leży lęk przeżywany przez dziecko. Wybiórczość może dotyczyć tylko niektórych sytuacji, osób lub miejsc i nie jest konsekwencją podjętej przez dziecko decyzji o zaniechaniu kontaktu werbalnego. Dziecko z SM nie mówi, ponieważ nie może wydobyć z siebie głosu, choć bardzo tego pragnie. Po drugie, zaburzenie to utrudnia osiąganie sukcesów edukacyjnych lub zawodowych oraz komunikację społeczną. Kryterium czasowe zakłada konieczność utrzymywania się objawów zaburzenia przez minimum 4 tygodnie, pomimo znajomości języka mówionego wymaganego w sytuacjach społecznych. Oznacza to, że przez pierwszy miesiąc pobytu w przedszkolu lub szkole dziecko może milczeć, co najprawdopodobniej jest związane z procesem adaptacji do nowych warunków. Jeżeli brak mowy utrzymuje się dłużej, to dziecko powinno zostać poddane obserwacji pod kątem mutyzmu wybiórczego. Kolejne kryterium diagnostyczne wskazuje, że brak mowy u dziecka nie wynika z braku znajomości języka lub dyskomfortu związanego z posługiwaniem się danym językiem. Mutyzm wybiórczy występuje na każdym poziomie inteligencji, choć niektórzy specjaliści twierdzą, że ich pacjenci są ponadprzeciętnie inteligentni. Diagnoza mutyzmu wybiórczego wyklucza istnienie innych zaburzeń, takich jak zaburzenia komunikacji (np. jąkanie), całościowe zaburzenia rozwoju (autyzm) czy zaburzenia psychotyczne (schizofrenia).

O lękowym podłożu tego zaburzenia świadczą wyniki badań, w których dowiedziono, że dzieci mutystyczne doświadczają znacząco więcej lęku (szczególnie w s...