Responsywność w terapii dzieci ze spektrum autyzmu

Reaktywność i plastyczność ośrodkowego układu nerwowego

Ośrodkowy układ nerwowy charakteryzuje się reaktywnością i plastycznością (Pawłow 1951; Hebb 1969; Konorski 1969). Reaktywność układu nerwowego ma związek z określonymi, podstawowymi właściwościami tkanki nerwowej: (1) pobudliwością, (2) przewodnictwem nerwowym i (3) przekaźnictwem nerwowym (Hebb 1969; Woodworth i Schlosberg 1967). Reaktywność jest zdolnością do reagowania układu nerwowego na drażnienie narządów recepcyjnych. Ośrodkowy układ nerwowy dzieci z niepełnosprawnością wieloraką jest reaktywny w pewnym stopniu, lecz tylko dzięki sprawnym narządom recepcyjnym. Mimo że pobudliwość narządu recepcyjnego jest sprawna, to problem może sprawiać prawidłowe przewodnictwo lub przekaźnictwo impulsów nerwowych (Woodwoorth i Schlosberg 1967). 

Drugą właściwością układu nerwowego jest plastyczność, określana jako zdolność do zmian reaktywności, następujących w wyniku kolejnych pobudzeń (Konorski 1969). W rozwoju filogenetycznym osobniki wykształciły w sobie specyficzne mechanizmy, które pełnią różnorodne funkcje w procesie utrzymania się przy życiu. 

Responsywny partner w interakcji bezpośrednio wpływa na plastyczność i reaktywność układu nerwowego dziecka. Pomaga w kształtowaniu się połączeń międzyneuronalnych m.in. przez swój styl interakcji, styl responsywny, o którym napiszę poniżej.

Charakterystyka zachowań responsywnych

Zachowania responsywne są zbiorem różnych umiejętności, które uruchamiają się u matki wraz z przyjściem na świat dziecka (o ile nie ma powikłań poporodowych). Instynktowne zachowanie jest określane jako złożone zachowanie poszczególnych przedstawicieli gatunku w określonej sytuacji. Termin „instynkt” oznacza odziedziczony i typowy dla danego gatunku zespół następstw reakcji na pewien schemat bodźców wewnętrznych bądź zewnętrznych (Strelau 1981). Ten sam badacz definiuje popęd jako stan pobudzenia organizmu, który warunkuje...