Elektrostymulacja w terapii połykania

Neuronalna etiologia zaburzeń połykania

Połykanie jest funkcją sensoryczno-motoryczną, kontrolowaną na poziomie ośrodkowym. W związku z tym w przypadku zaburzeń połykania należy wziąć pod uwagę etiologię obwodową i ośrodkową. Prawidłowy akt połykania cechują schematyczność i powtarzalność, ale nie jest to reakcja wyłącznie odruchowa. Początkowe etapy funkcji są wolicjonalne, natomiast fazy gardłowa i przełykowa mają charakter odruchowy.
Częściowa kontrola nad połykaniem jest sprawowana na poziomie pnia mózgu, ale informacje uzupełniające płyną zarówno z mięśni i nerwów obwodowych, jak i z korowej oraz podkorowej reprezentacji funkcji. W przypadku dysfagii o podłożu neurogennym kluczem do poprawy połykania jest korowa reorganizacja funkcji, wykorzystująca zjawisko neuroplastyczności. Na poziomie kory mózgowej następuje inicjacja połykania i jego regulacja: wysyłane są informacje na obwód, zbierane z obszarów peryferyjnych, i regulowany jest końcowy efekt połknięcia. Korowa reprezentacja mięśni jamy ustnej jest symetryczna, ale reprezentacja mięśni gardłowo-krtaniowych – asymetryczna. Oznacza to, że uszkodzenie jednej półkuli mózgu nie musi skutkować porażeniem mięśni ustnych, ale jeśli jest to półkula dominująca dla funkcji połykania, to efektem uszkodzenia może być brak lub osłabienie gardłowo-krtaniowych reakcji połykania. W takich sytuacjach celem terapii połykania powinno być wytworzenie nowych połączeń neuronalnych dla funkcji na poziomie ośrodkowym.
Pień mózgowy jest strukturą, która obejmuje tzw. ośrodek połykania w rdzeniu przedłużonym, co oznacza, że w tym miejscu są wyzwalane odruchowe reakcje połykania w fazie gardłowej i przełykowej. Kontrola połykania na tym poziomie jest reprezentowana przez połączone ze sobą obie strony pnia mózgu. Każda strona może samodzielnie koordynować reakcję przełknięcia, ale ponieważ są one połączone ze sobą, to normalne funkcjonowanie motoryczne i sensoryczne jest uzależnione od prawidłowej aktywności obu stron rdzenia. Uszkodzenie jednej z nich może powodować obustronnie niepraw...