„Jestem mamą trzylatka, od trzech miesięcy syn się jąka. Martwię się o niego, jestem przerażona. Czy to minie? Dużo czytamy z mężem na ten temat, ale nie wszystko nam wychodzi. Prosimy o pomoc”. Takie i podobne zgłoszenia z prośbą o konsultacje otrzymuje wielu logopedów, przede wszystkim bowiem od logopedy rodzice oczekują wsparcia dotyczącego rozwoju mowy ich dziecka, kiedy słyszą w niej zakłócenia.
Autor: Zenobia Bogdanowska
Logopeda, neurologopeda, surdologopeda, specjalista w zakresie logorytmiki i emisji głosu z wieloletnim doświadczeniem w pracy diagnostyczno-terapeutycznej. Prowadzi szkolenia dla nauczycieli, rodziców, osób pracujących głosem. Autorka publikacji o tematyce logopedycznej i psychoedukacyjnej, programów wspomagania rozwoju dzieci, współautorka innowacji pedagogicznej
„Nie wiedziałam, jak się zachować, gdy poznałam mojego chłopaka, który się jąka. Myślałam, że może się denerwuje? Było mi go żal. Nie wiedziałam, jak pomóc”. Takie słowa słyszę od wielu lat podczas indywidualnych sesji terapeutycznych i grupowych spotkań Klubu J.
Słuchanie - to dla wielu z nas ogromne wyzwanie. Słuchając uważnie mamy dużo więcej szans, by lepiej zrozumieć rozmówcę i w pełni korzystać z otaczających nas dźwięków. Czujemy się pewniejsi siebie, kiedy rozumiemy, o czym ktoś mówi. Możemy czuć zaniepokojenie, a nawet irytację, jeśli nie rozumiemy treści rozmowy, szczególnie w obecności dystraktorów. Silne emocje, czasem długotrwałe, mają negatywny wpływ na słuchanie. W szkole, na uczelni, często widzimy osoby, które wyłączają się, nie uważają podczas wykładu, nie pamiętają, o czym mówił nauczyciel i w konsekwencji mają problemy z przyswojeniem przekazywanych treści. A przecież słuchanie to fundamentalna sprawność w nauce, na której solidnych podstawach mogą rozwijać się kolejne umiejętności, tj. mówienie, czytanie i pisanie. Mowa i dźwięki odgrywają zatem ważną rolę w rozwoju psychicznym dziecka – poznawczym, komunikacyjnym, a także emocjonalnym. Osiągnięcie pełnej kompetencji rozumienia ze słuchu wymaga czasu. Uszy dziecka, a tak naprawdę mózg, musi nauczyć się najpierw rozróżniać dźwięki, a następnie słowa i zdania, którym stopniowo przyporządkowywane są określone znaczenia, oswoić się z dźwiękami i melodią języka, aby w późniejszej fazie nauki umieć poprawnie je odtworzyć i zastosować w komunikowaniu się z otoczeniem. Objawami zaburzeń słuchu mogą być: opóźnienie w rozwoju mowy, trudności ze zrozumieniem czytanych tekstów, niewyraźna mowa, gubienie początków lub końcówek wyrazów, rozkojarzenie, częste prośby o powtórzenie, problemy z koncentracją uwagi, nadwrażliwość słuchowa – uczucie dyskomfortu w przypadku zbyt głośnych dźwięków. Nietolerancja codziennych dźwięków, takich jak np. szczekanie psa, płacz dziecka, dźwięk telefonu, odkurzacza – nie jest normą i może znacznie utrudniać życie. Osoby dotknięte tym zaburzeniem wykazują zmniejszoną tolerancję na codzienne odgłosy i unikają zwyczajnych sytuacji, które mogą powodować rozdrażnienie lub niepokój (Bartnik 2010). Powodów tych trudności może być bardzo wiele i dlatego należy przeprowadzić wszechstronną diagnozę, by ustalić ich przyczyny i zaproponować odpowiednią terapię.
Przez wiele lat rodzice słyszeli na wywiadówkach: „Krzyś nie uważa na lekcji, nie rozumie. Jakby nie słyszał, co się do niego mówi…”, choć czułość słuchu okazywała się prawidłowa. Czy problem zniknął? Jak można pomóc dziecku?
Jąkanie może negatywnie wpływać na życie osób, które doświadczają tego zaburzenia. Bywa ono przyczyną wycofywania się z wielu aktywności. Jak pomóc osobom jąkającym się, aby wiodły komfortowe i satysfakcjonujące dla nich życie?
Jedną z przyczyn trudności w uczeniu się dzieci są zaburzenia przetwarzania słuchowego: trudności w rozumieniu mowy w szumie, problemy z różnicowaniem dźwięków, kłopoty z pamięcią i uwagą słuchową.