Życzliwość… czy to łatwe? Rola logopedy w budowaniu relacji z osobami doświadczającymi jąkania

Prowadząc zajęcia ze studentami logopedii, stawiam pytanie: Co czuję i jak się zachowuję, gdy słyszę i zauważam u rozmówcy:

• niepłynności – powtórzenia głosek, sylab, wyrazów, całych fraz, ciche pauzy, bloki, wtrącenia, przedłużenia, powtórzenia głosek, sylab, zmienność tempa mowy, 
• napięcie mięśniowe, współruchy (ruchy mimiczne mięśni twarzy, gesty, poruszanie tułowiem lub nogami), problemy z oddechem, unikanie kontaktu wzrokowego, reakcje wycofania.
   

Najczęściej słyszę odpowiedzi: lęk, współczucie, zakłopotanie, zrozumienie. Przy czym lęk studenci uzasadniają brakiem wiary we własne kompetencje.
Wyniki przeglądów logopedycznych potwierdzają, że terapeuci czują się mniej komfortowo w pracy z osobami doświadczającymi jąkania, gdyż „jąkanie jest jednym z najmniej rozumianych zaburzeń komunikacyjnych” (Sommers, Caruso 1995). Międzynarodowe badania (Leahy i in. 2014) potwierdziły, że na każdym roku studiów niewielka liczba studentów wykazuje szczególne zainteresowanie jąkaniem i płynnością mowy. 
Z badań wynika, że jednym z największych wyzwań stojących przed specjalistą zajmującym się jąkaniem jest sprostanie oczekiwaniom osób z jąkaniem oraz dostosowywanie terapii do ich potrzeb (Eggers 2021). Konieczna jest też świadomość, że satysfakcja z terapii, szczególnie w wypadku dorosłych osób z jąkaniem, jest związana z poziomem porozumienia, wspólnym podejmowaniem decyzji i satysfakcją z wyników terapii (Croft 2018). Terapia „w jednym rozmiarze” nie pasuje do wszystkich i dlatego logopedzi powinni nieprzerwanie oceniać efekty swojej interwencji, aby się upewnić, że to, co proponują, jest jednocześnie efektywne i rzeczywiście pomaga ich klientom w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych (Eggers 2021). 

Jakie oczekiwania mają osoby doświadczające jąkania – uczestnicy spotkań Klubu J?

• mieć więcej pewności siebie, zacząć swobodniej mówić,
• spotykać inne osoby z jąkaniem,
• nie bać się trudnych sytuacji, np. w sklepie, urzędzie, na poczcie lub gdy trzeba publicznie zabrać głos,
• poznać techniki upłynniania mowy (różnorodne),
• dowiedzieć się więcej o jąkaniu,
• pokonać lęk przed mówieniem,
• opanować stres, 
• wymieniać się doświadczeniami,
• rozmawiać nie tylko o jąkaniu.