Dwujęzyczność – perspektywa neurobiologiczna

Chcesz lepiej poznać temat? Sprawdź nasz artykuł: Rodzaje błędów językowych

Od kilku lat, tak w Polsce, jak i na świecie1, wzrasta populacja małych dzieci, które praktycznie od urodzenia mają kontakt z więcej niż jednym językiem. Część z nich, szczególnie te z rodzin dwujęzycznych, uczy się zwykle obu języków jednocześnie. Inne rozpoczynają naukę w pierwszych latach życia. W środowisku pedagogów, ale także rodziców, pojawiło się pytanie, czy wczesna nauka drugiego języka nie zaburza rozwoju języka ojczystego. Niektórzy specjaliści wczesnej edukacji wskazują, że dzieci dwujęzyczne, w porównaniu do dzieci jednojęzycznych, później zaczynają mówić, potrzebują więcej czasu na wykonanie zadań tekstowych oraz często stosują zamiennie słowa z obu języków. Z drugiej strony wyniki badań psychologicznych sugerują lepiej rozwinięte funkcje poznawcze u dzieci dwujęzycznych, szczególnie w zakresie uwagi oraz elastyczności poznawczej. Wspomniana dyskusja skłoniła badaczy do prześledzenia wpływu nauki drugiego języka na mózgowy rozwój języka ojczystego. Przeprowadzone badania neuroobrazowe2 ujawniały, że najlepszym okresem dla nabywania drugiego języka jest pierwszy rok życia dziecka. Wykazano, że nauka drugiego, a nawet kolejnego języka nie dezorganizuje aktywności struktur mózgu odpowiedzialnych za rozwój rodzimego języka, wręcz przeciwnie – promuje rozwój kory przedczołowej. Na podstawie dostępnych badań możemy zatem przyjąć, że wszystkie dzieci, nawet te o specjalnych potrzebach – są w stanie uczyć się jednocześnie nie tylko jednego, ale nawet wielu języków, pod warunkiem, że nauka ta będzie odbywać się tylko w bezpośrednim kontakcie z lektorem (native speaker). Nie wyklucza się jednak znaczenia indywidualnych zdolności do nabywania języków obcych.

Geniusz językowy

Jedną z najbardziej imponujących umiejętności niemowląt jest ich zdolność do odkrywania nieskończonego zestawu dźwięków, z których składają się słowa w ich ojczystym języku. Na przykład w języku polskim występuje 5–8 fonemów samogłoskowych: [i], [(y)], [e], [a], [o], [u], [(ą)], [(ę)], podczas gdy język angielski zawiera aż 44 dźwięki (o wiele więcej dźwięków niż liter jest jednym z powodów, dla których angielski jest stosunkowo trudny do nauki czytania i pisania). Słynna amerykańska badaczka zajmująca się badaniem rozwoju języka u niemowląt, Patricia Kuhl, wykazała, że do ok. 6 m.ż., dzieci są w stanie rozpoznawać dźwięki składające się na słowa – we wszystkich prezentowanych im językach. Wskaźnikiem zdolności rozpoznawania dźwięków mowy jest czas odpowiedzi dziecka – szacowany na podstawie ruchu jego głowy w kierunku sylab charakterystycznych dla badanych języków. W przeprowadzonym badaniu (Kuhl i in. 2006) amerykańskie dzieci w wieku od 8. do 10. m.ż. spędzały czas z lektorką, która w czasie zabawy, czytania książeczek itp. mówiła do...