Mechanizm podniebienno-gardłowy to czynność podniebienia miękkiego działającego jako zastawka kontrolująca rozdział powietrza między częścią ustną gardła a nosogardzielą. U osób zdrowych podniebienie miękkie zwisa ku dołowi w kierunku języka, ale w czasie wymowy dźwięków ustnych mięśnie unoszą je ku górze i przemieszczają ku tyłowi do tylnej ściany gardła, uniemożliwiając przepływ powietrza do jamy nosowej. U pacjentów z rozszczepem podniebienia miękkiego (oraz w przypadku niektórych innych zaburzeń tej okolicy) mechanizm podniebienno-gardłowy nie funkcjonuje prawidłowo, podniebienie miękkie nie może się unieść, by dotknąć tylnej ściany gardła, a wynikiem stałej ucieczki powietrza do nosa jest nosowanie otwarte. Dzieje się tak z powodu braku ciągłości mięśni, zbyt krótkiego podniebienia miękkiego i małej sprawności mięśni podniebienia miękkiego (Ellis III 2001).
Pacjenci po laryngektomii wymagają długotrwałej terapii w celu odzyskania możliwości posługiwania się głosem. Jest to głos zastępczy: przełykowy lub – przetokowy. Terapia ma na celu przywrócenie zdolności do pełnej komunikacji słownej z otoczeniem oraz wsparcie chorego i jego rodziny. Ażeby to osiągnąć, chory korzysta z pomocy całego zespołu interdyscyplinarnego, w którym ważne miejsce zajmuje logopeda. Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne mają pomóc w usystematyzowaniu jego działań.
Poziom opieki nad niepełnosprawnymi jest nie tylko miarą humanitarnej cywilizacji społeczeństw, lecz także wskaźnikiem wrażliwości na los słabszego człowieka. Dotyczy to również osób laryngektomowanych. Okazuje się, że niezwykle ważną rolę w odzyskaniu poczucia sensu życia, rehabilitacji, terapii głosu i w powrocie do szeroko pojętego życia społecznego mogą odgrywać stowarzyszenia i ruchy samopomocowe.
Dwutygodniowe, tygodniowe lub kilkudniowe zgrupowania rehabilitacyjne są doskonałą formą terapii grupowej i indywidualnej dla osób bez krtani. Ich największym walorem jest integracja osób z takim samym schorzeniem, unikanie samotności, często alienacji, budowanie poczucia: „nie jestem sam ze swoim problemem”.
Przy tworzeniu głosu zastępczego u osób bez krtani niezbędne są: powietrze wprowadzone do przełyku i dobrze wyćwiczone mięśnie przełyku. W technice tworzenia głosu podczas artykulacji poszczególnych głosek alfabetu niezmiernie przydatna okazuje się prosta technika logotomów.
Logopedia to nauka interdyscyplinarna, która wykorzystuje wiedzę z zakresu psychologii, pedagogiki, neurobiologii, lingwistyki i medycyny. Terapeuci mowy coraz częściej sięgają po nowatorskie, atrakcyjne i skuteczne metody pracy z pacjentami.
