WYDOSTAĆ SIĘ ZE ŚCIANY

Dzieci z mutyzmem wybiórczym, pozostając we własnym, bezpiecznym otoczeniu, niczym nie różnią się od swoich rówieśników. Często są małymi gadułami, nie przestają opowiadać, pokrzykiwać, śmiać się, komunikując się z otoczeniem wszelkimi możliwymi sposobami. Coś jednak się dzieje, gdy dziecko przekracza próg rodzinnego domu lub innego miejsca, gdzie nie czuje się bezpiecznie. Jego głos pozostaje na uwięzi. U niektórych ciało wydaje się jakby zamrożone. Nieruchomieją, gdy wchodzą do klasy lub grupy przedszkolnej. Inne wydają się radosne i żywe, potrafią bezgłośnie się śmiać, ale nie używają słów jako sposobu komunikacji. Dla nauczycieli i terapeutów stanowią niemałe wyzwanie. Jak wejść i pozostać w relacji z dzieckiem, które nie mówi, nie odpowiada, gdy pytamy, nie nazywa własnych uczuć i potrzeb? 

Mutyzm wybiórczy – zaburzenie lękowe czy buntownicze?

W literaturze przez wiele lat toczyła się debata, czy mutyzm wybiórczy (MW, ang, Selective Mutism, SM) jest zaburzeniem lękowym, czy raczej opozycyjno-buntowniczym. Niektórzy badacze sugerują że MW jest związany z lękiem (Anstendig 1999; Black and Uhde 1992; Kristensen 2000). Inni wiążą mutyzm wybiórczy z zaburzeniami buntowniczymi (Paez and Hirsch 1988). Jako że wyniki badań nie są do końca spójne, niektórzy badacze stawiają hipotezę, że problem leży w interpretacji niektórych zachowań dzieci z MW. Sugerują, że to, co niektórzy rodzice i nauczyciele postrzegają jako zachowania buntownicze lub kontrolujące, należy interpretować jako próby radzenia sobie z przytłaczającym lękiem społecznym (Kristensen 2000; Yaganeh 2003). Zachowania te obserwuje się najczęściej w domu i mogą one odzwierciedlać potrzebę nałożenia kontroli na środowisko. Dziecko, które przez kilka godzin spędzonych w przedszkolu czy szkole milczy, szuka przestrzeni, gdzie może przejąć kontrolę. Coraz więcej badaczy zgadza się co do tego, że mutyzm wybiórczy jest związany z lękiem. Doprowadziło to do zmiany klasyfikacji zaburzenia. Dlatego też w najnowszej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego DSM 5 (2013) mutyzm został sklasyfikowany jako zaburzenie lękowe.

Dlaczego tak ważna jest ta zmiana? Postrzeganie milczenia dziecka mutystycznego z perspektywy lęku, a nie buntu rzuca nowe światło na edukację rodziców i naucz...