Terapia funkcji jako podstawa terapii dyslalii – podejście praktyczne

Charakterystyka dyslalii

Dyslalia to zaburzenie artykulacji, które doczekało się w Polsce wielu definicji i klasyfikacji. Różnoraka jest także etiologia tego zaburzenia oraz liczne metody i techniki służące terapii trudności z wymową. Nie ma wątpliwości, że istotę dyslalii stanowi nieprawidłowa realizacja dźwięków, czyli jednostek podsystemu fonetyczno-fonologicznego. W zależności od przyczyny problemy artykulacyjne mogą być jednostkowe lub związane z poważnymi zaburzeniami ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego oraz innymi trudnościami rozwoju. Kończąc studia i zaczynając pracę w swoim zawodzie, logopeda musi wiedzieć, w jakich sytuacjach może (nie może, powinien, nie powinien) zajmować się terapią skierowaną na artykulację. Musi mieć także umiejętność rozeznania, czy poziom nieprawidłowych realizacji dźwiękowych będzie wpływał np. na proces uczenia dziecka, lub też czy pozostanie on w tym zakresie neutralny. Z tego punktu widzenia będą się pojawiać następujące grupy pacjentów:

• osoby z dyslalią, ale bez innych zaburzeń rozwoju,
• osoby z dyslalią i zaburzeniami rozwoju,
• osoby z dyslalią, które mają problemy funkcjonalne i językowe spowodowane np. chorobami neurodegeneracyjnymi lub urazami. 

W przypadku pacjentów z samą dyslalią procedura postępowania wydaje się prosta – dotyczy zbadania warunków anatomiczno-fizjologicznych pacjenta oraz oceny nieprawidłowych dźwięków, a następnie zaprogramowania terapii. Bardziej skomplikowana wydaje się sytuacja, kiedy dziecko lub osoba dorosła mają inne, nadrzędne trudności, które bezpośrednio warunkują zaburzenia artykulacji. Wtedy zasadne wydaje się przede wszystkim dbanie o dobrostan funkcjonalny (dobre połykanie, gryzie...