Strategie rozwijania zachowań werbalnych u dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu

Zachowania werbalne

Stosowana analiza zachowania traktuje wszystkie sposoby komunikowania się – zarówno wokalne, jak i niewokalne – jako zachowania werbalne. Zachowania werbalne, jak wszystkie inne zachowania jednostki, można rozpatrywać w wymiarze trójelementowej zależności (Suchowierska, Ostaszewski, Bąbel 2021, 
s. 210). Składają się na nią: bodziec różnicujący, zachowanie werbalne, które jest reakcją na bodziec, i konsekwencja tej reakcji. Jeśli konsekwencja jest atrakcyjna dla osoby, prawdopodobieństwo powtarzania w przyszłości tej samej reakcji znacznie wzrasta. Atrakcyjną konsekwencję zachowania nazywamy wzmocnieniem pozytywnym. Konsekwencją utrzymującą zachowanie werbalne mówcy jest wpływ, jaki wywiera ona na słuchacza. Za pośrednictwem reakcji słuchacza mówca uzyskuje wzmocnienie pozytywne dla swojego zachowania werbalnego. Zależność ta została opisana przez B.F. Skinnera (1957) jako werbalne zachowanie sprawcze. Codzienne doświadczenia dostarczają wielu przykładów wokalnych zachowań sprawczych, np. jeśli osoba, przebywając w towarzystwie znajomych (sytuacja poprzedzająca), opowiada dowcip (zachowanie werbalne) i słuchacze nie zareagują rozbawieniem (brak wzmocnienia pozytywnego), prawdopodobieństwo, że ponownie opowie ten dowcip w innym gronie, spada. Inny przykład obrazuje niewokalne zachowanie sprawcze. Niemowlę, siedząc w wózku, na widok mamy (sytuacja poprzedzająca) wyciąga do niej dłonie (zachowanie werbalne). Jeśli mama jako „słuchacz” w tej interakcji weźmie dziecko na ręce (dostarczy wzmocnienia pozytywnego), to maluch prawdopodobnie będzie powtarzał to zachowanie.
Analiza aktu komunikacji zaproponowana przez B.F. Skinnera skupia się na obserwowalnych komponentach interakcji między mówcą i słuchaczem, ale nie neguje wszystkich intrapsychicznych zmiennych związanych z procesem komunikacji. Skupia się na zmiennych, które można rejestrować. Bada relacje między nimi i wyciąga wnioski użyteczne dla terapii logopedycznej osób z ASD. 
E. Pisula (2021, s. 65) wymienia rozumienie funkcji komunikowania się jako pierwszą z trudności dzieci z autyzmem w zakresie porozumiewania się. Posługując się koncepcją B.F. Skinnera, możemy nauczyć dzieci z ASD, jaka jest funkcja komunikacji. Organizujmy sytuacje treningowe tak, aby akt komunikacji był poprzedzony bodźcem różnicującym, czyli zmianą zachodzącą w środowisku, na którą dziecko uczy się reagować, a konsekwencją zachowania werbalnego dziecka było uzyskanie przez nie wzmocnienia pozytywnego. Postulat ten jest możliwy do zrealizowania n...