Podróż ze świata głosek do świata liter – o nauce czytania i pisania z perspektywy glottodydaktycznej

Język polski mieści się w grupie języków opartych na systemach alfabetycznych – poszczególne dźwięki reprezentowane są w języku pisanym przez litery. Dziecko musi krok po kroku zrozumieć, że kolejne fonemy, łącząc się w całość, dają wyraz, a kolejne odpowiadające im litery oddają foniczną całość w piśmie. Z badań prezentowanych przez Annę Jurek w pracy Metody nauki czytania i pisania z perspektywy trudności uczniów wynika, że dla języków z systemem alfabetycznym konieczne jest „opanowanie relacji grafo-fonemowych […]. System alfabetyczny wymaga umiejętności kodowania abstrakcyjnych symboli oraz wewnętrznych reguł porządkowania i kombinacji. System ten uważany jest za najdoskonalszą formę w historycznym rozwoju pisma, a odkrycie, że znaki graficzne mogą reprezentować pojedyncze dźwięki, uważa się za rewolucyjne” (Jurek 2012, s. 176–177).

Sytuację komunikacyjną dziecka rozpatrywać można na wielu polach: mowy ciała, dźwięków, gestów czy znaków. Na szczęście możliwości percepcyjne, adaptacyjne i kreatywne zezwalają na osiągnięcie wielu skomplikowanych umiejętności przygotowujących dziecko do przejścia z komunikacji tylko fonicznej na pisaną. Wybór sposobu nauczania może mieć istotny wpływ na lekkość przejścia dziecka z dwóch odrębnych światów. Poszukiwania metod początkowej nauki czytania i pisania wciąż trwają – związane jest to z coraz rozleglejszą wiedzą na temat mózgu i jego możliwości odbioru.

Ludzki mózg, choć jest bardzo skomplikowany, to jest przede wszystkim gotowy na trudności i przetwarzanie informacji zmysłowych z zewnątrz na uwewnętrznioną wersję danych, które następnie twórczo przetwarza, by móc nadążyć za odpowiednim odbiorem świata i tworzeniem umiejętności zapewniających be...