Od wspomagania mowy do komunikacji werbalnej – pogłębianie relacji z partnerem komunikacyjnym

Dziękujemy rodzicom Lili i Gawła za podzielenie się zdjęciami oraz informacjami zwrotnymi o znaczeniu i roli komunikacji wspomagającej i alternatywnej w rozwoju mowy ich dzieci.
Brak polskich doświadczeń połączony z lękiem przed nowym i nieznanym obszarem wiedzy (wspomagające i alternatywne sposoby komunikacji) sprawia, że terapeuci i nauczyciele nie poszerzają swojego warsztatu pracy o strategie i pomoce komunikacyjne1.
Niniejszy artykuł prezentuje, jak w toku interwencji AAC opartej na modelu aktywnym2 wprowadzono oddziaływania rozwijające kompetencje komunikacyjne Lili i Gawła. Podejmowane w codziennej praktyce, opisane oraz udokumentowane na materiale wideo strategie AAC3 zwiększyły aktywne uczestnictwo, polepszyły kompetencje komunikacyjne, rozwinęły umiejętność efektywnego porozumiewania się obojga uczestników tych interwencji. Prowadzone oddziaływania poprawiły rozumienie mowy, pozwoliły uzyskać znaczny wzrost wokalizacji, a także rozwinęły mowę artykułowaną w postaci słów i zdań. Umożliwiły również naukę czytania i pisania. 
Współpraca z rodziną ma kluczowe znaczenie, ponieważ osoby o złożonych potrzebach komunikacyjnych muszą otrzymać wystarczające wsparcie, aby uczyć się komunikacji (Beukelman, Mirenda 2013; Tetzchner, Martinsen 2002). Naszym zdaniem, partnerzy komunikacyjni muszą posiadać umiejętności w zakresie aranżowania otoczenia, a także rozwijania zachowań budujących komunikacyjne relacje. Rola partnera komunikacyjnego w pogłębianiu relacji z dziećmi doświadczającymi znacznych trudności w zakresie mowy, języka i komunikacji jest kluczowa. Osoby, które uczą się języka opartego na alternatywnych formach komunikacji, potrzebują partnerów o określonych kompetencjach i umiejętnościach. Kompetencje partnerów stanowią warunek rozwijania ich języka (Grycman, Krasnostawska 2023–2024). Terapia logopedyczna dzieci z autyzmem, niezależnie od tego, czy opanowały umiejętność mówienia, czy też nie, powinna być prowadzona w odniesieniu do kluczowych umiejętności społecznych. Konieczność podjęcia dwutorowych działań terapeutycznych, po pierwsze, nad komunikacją w aspekcie społecznym, i po drugie – nad komunikacją w znaczeniu zachowania językowego, skłania do poszukiwania metodologicznych założeń terapii, w której te dwa cele będą osiągnięte (Tarnawska 2018). Dlatego dostrzegając naturalne wzorce, schematy oraz rutyny realizowane każdego dnia w rodzinie, opisałyśmy oddziaływania wspierające kompetencje komunikacyjne Lili i Gawła.
Podczas projektowania oddziaływań wspomagających kompetencje komunikacyjne towarzyszyły nam następujące pytania:

1. Jakie oddziaływanie wspomagające zaproponować pierwsze?
2. Jak uczyć Lilę, że dorosły jest źródłem zaspokojenia potrzeby? W jakich sytuacjach? Za pomocą jakich lubianych aktywności?
...