Nowe spojrzenie na wychowanie słuchowe

Dorastanie do słuchania 

Sprawności słuchowe nie stanowią zdolności wrodzonych, lecz są nabywane w ciągu pierwszych lat życia. Ma to związek z dwoma procesami: słyszeniem i słuchaniem. Pierwszy odnosi się do mimowolnej reakcji na bodziec akustyczny, będącej symptomem jego spostrzeżenia. Słyszenie dostarcza informacji jedynie o obecności sygnału akustycznego, co jest związane z jego parametrami fizycznymi. Te nieuświadomione reakcje na dźwięki, szczególnie o dużych natężeniach, pojawiają się już w życiu płodowym jako zmiany w rytmie serca czy oddychania, a także obserwowane są po urodzeniu w postaci prostych odruchów: uszno-powiekowego czy odruchu Moro, dając przybliżony obraz możliwości w zakresie percepcji słuchowej dziecka. W procesie słuchania natomiast następuje przypisanie znaczenia sygnałowi akustycznemu, dzięki czemu staje się on zidentyfikowany i kojarzony z odpowiadającym mu desygnatem.

Przyswajanie kolejnych umiejętności słuchowych jest procesem wieloetapowym, który porządkuje zdobyte doświadczenia akustyczne, umożliwiając celowe wykorzystanie dźwięków w doświadczaniu świata. Wśród dźwięków można wyróżnić trzy grupy informacji akustycznych, dzięki którym doświadcza się rzeczywistości. Są nimi: dźwięki otoczenia, dźwięki muzyczne i dźwięki mowy.

Z punktu widzenia rozwoju poznawczego, a także emocjonalnego i społecznego istotna jest wiedza zdobyta w procesie słyszenia na temat wszystkich rodzajów dźwięków obecnych w przestrzeni człowieka, jednak ze względu na aspekt komunikacyjny sygnałem najbardziej znaczącym jest sygnał mowy. Umiejętność rozpoznawania głosek jest bowiem niezbędna zarówno w uczeniu się języka, jak i w wykorzystaniu go w sytuacjach komunikacyjnych. Zdolność ta jest związana ze słuchem mownym, którego elementami są: słuch fonemowy, fonetyczny i prozodyczny.

Rozwój funkcji słuchowych następuje w określonej kolejności. Poszczególne etapy są determinowane zdobyciem określonych kompetencji słuchowych: recepcji dźwięku, jego lokalizacji, rozróżnien...