Nadwrażliwość dotykowa z perspektywy pracy logopedy

Mimo że nadwrażliwość sensoryczna to głównie obszar pracy terapeuty integracji sensorycznej, trudno się nie zgodzić, iż dotyka on również pracy logopedy. To logopeda, dokonując oceny wewnątrzustnej pacjenta, badając reakcje odruchowe, wykonując masaż logopedyczny i inne działania wspierające obszar ustno-twarzowy, może napotkać trudności w przypadku pacjenta z nadwrażliwością dotykową, zwłaszcza jeżeli obejmuje ona twarz i wewnętrzną część jamy ustnej.
Nadwrażliwość dotykowa to nic innego jak awersyjna reakcja na bodziec dotykowy. Odnosi się do wzorca reakcji behawioralnych i emocjonalnych, które nie dość, że są negatywne, to w dodatku nieproporcjonalne, o charakterze nasilonym do rodzaju bodźca dotykowego. Reakcja osoby nadwrażliwej niejednokrotnie odbierana jest przez otoczenie jako zachowanie nieadekwatne do sytuacji, wręcz wyolbrzymione. Wszystko dlatego, że osoby nadwrażliwe reagują nadmiernie, a zatem to, co dla osoby z prawidłowym przetwarzaniem bodźców dotykowych będzie czymś przyjemnym czy neutralnym, osobie nadwrażliwej może sprawiać ból lub powodować dyskomfort. 
Odpowiedź na teoretycznie nieszkodliwy bodziec dotykowy może mieć formę podwyższonego poziomu pobudzenia, poddenerwowania, rozdrażnienia, zniecierpliwienia, a nawet zachowania agresywnego. Reakcje na bodźce awersyjne, dyskomfort, a nawet ból, jaki im towarzyszy, mogą zakłócać procesy uczenia się, a także wpływać na rozwój emocjonalny dziecka (Ayres 2015). Osoby doświadczające wrażliwości na dotyk podkreślają, że najbardziej przeszkadza im to, co bezpośrednio dotyka ich skóry. A zatem można być wrażliwym na tkaniny, z których wykonano ubranie, teksturę pokarmu, z którą mamy bezpośredni kontakt, kiedy jemy, a nawet na drugą osobę, z którą mamy fizyczny kontakt, np. w trakcie przywitania. Jean Ayres o obronności dotykowej pisała jako o silnej i trwałej tendencji do reagowania na bodziec dotykowy w sposób negatywny i silnie emocjonalny (Wiśniewska 2012). W praktyce wygląda to tak, że osoba nadwrażliwa unika bodźców awersyjnych i dlatego np. nie chce się brudzić, stroni od czynności higienicznych czy nie chce nosić odzieży, która zawiera szwy, guziki, ściągacze czy metki lub jest wykonana z tkanin, które są nieakceptowane. Niejednokrotnie też nie toleruje fizycznego kontaktu z drugą osobą. Nadwrażliwość dotykowa to niechęć do pewnych bodźców, dlatego w tej grupie, w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym, możemy zaobserwować niechęć do zabaw w piaskownicy, korzystania z plasteliny i innych mas plastycznych czy np. niechęć do malowania palcami.
Nadwrażliwość dotykowa może występować na całym ciele pacjenta lub obejmować tylko niektóre partie jego ciała. Jeżeli nadwrażliwość na dotyk obejmuje wnętrze jamy ustnej, mówimy o nadwrażliwości oralnej lub śluzówkowej. Stopień natężenia awersyjnej reakcji na bodźce dotykowe może być różny na poszczególnych częściach ciała. U pacjentów nadwrażliwych na dotyk możemy obserwować odmienne reakcje na bodźce dotykowe, innymi słowy każdy pacjent może reagować inaczej, a same objawy mogą mieć charakter zmienny. Jeżeli pacjent jest z...