Mutyzm wybiórczy o typie traumatycznym

Klasyfikacja

Zgodnie z najnowszą klasyfikacją zaburzeń psychicznych ICD-111, obowiązującą od 1 stycznia 2022 r. (Polska ma pięcioletni okres przejściowy na wdrożenie ICD-11, do tego czasu obowiązują wytyczne ICD-10)2, mutyzm wybiórczy charakteryzują: 

• Konsekwentna wybiórczość w mówieniu, polegająca na tym, że dziecko wykazuje odpowiednią kompetencję językową w określonych sytuacjach społecznych, zwykle w domu, ale konsekwentnie nie mówi w innych, zazwyczaj w szkole.
• Czas trwania zakłócenia wynosi co najmniej miesiąc, nie ograniczając się do pierwszego miesiąca szkoły.
• Zakłócenie nie wynika z braku znajomości języka mówionego wymaganego w sytuacji społecznej lub braku komfortu w posługiwaniu się nim.
• Objawów nie można lepiej wytłumaczyć innym zaburzeniem psychicznym (np. zaburzeniem neurorozwojowym, takim jak zaburzenie ze spektrum autyzmu lub rozwojowe zaburzenie językowe).
• Selektywność mowy jest na tyle nasilona, że zaburza osiągnięcia edukacyjne lub komunikowanie się społeczne albo wiąże się ze znacznym upośledzeniem w innych ważnych obszarach funkcjonowania.
   

Dodatkowe funkcje kliniczne

Objawy mutyzmu wybiórczego mogą zakłócać bezpośrednią ocenę ekspresyjnego języka. Jednak wiele dzieci dotkniętych chorobą współpracuje podczas receptywnych testów językowych, jeśli komunikacja ogranicza się do wykonywania poleceń lub wskazywania obrazków, co może dostarczyć cennych informacji na temat ogólnego poziomu języka dziecka. Ponadto raporty od informatorów, którzy dobrze znają dziecko (np. rodzica lub opiekuna), mogą być niezbędne do ustalenia, czy dziecko potrafi mówić w określonych sytuacjach społecznych.

Mutyzm wybiórczy jest często uważany za odmianę zespołu lęku społecznego, ponieważ osoby nim dotknięte odczuwają znaczny niepokój w sytuacjach społecznych, a kiedy są w stanie wyrazić siebie, wskazują, że boją się negatywnej oceny, szczególnie dotyczącej swojej mowy. W przeciwieństwie jednak do zespołu lęku społecznego, dzieci z mutyzmem wybiórczym częściej przejawiają te trudności we wcześniejszym wieku (w większości wypadków przed ukończeniem piątego roku życia, ale mogą się ujawnić dopiero w momencie rozpoczęcia nauki w szkole), mają subtelne upośledzenia językowe i wykazują zachowania opozycyjne w odpowiedzi na prośbę o zabranie głosu w sytuacjach, których się obawiają.

Współwystępowanie z innymi zaburzeniami lękowymi lub związanymi ze strachem (szczególnie zespołem lęku społecznego, zespołem lęku separacyjnego i fobiami specyficznymi) jest bardzo częste wśród osób z mutyzmem wybiórczym.

Mutyzm wybiórczy wiąże się z poważnymi zaburzeniami funkcjonowania edukacyjnego i społecznego, które mogą objawiać się niezdolnością do ukończenia oczekiwanej pracy szkolnej i zaspokojenia potrzeb osobistych, niezdolnością do inicjowania lub odwzajemniania interakcji społecznych z rówieśnikami albo staniem się celem zastraszania.

Lęk społeczny, wycofanie i unikanie w mutyzmie wybiórczym mogą być związane z czynnikami temperamentalnymi, takimi jak zahamowanie behawioralne i negatywna afektywność.

Granic