Multikulturowość w zaciszu gabinetu logopedy szkolnego

Kim jest uczeń wielokulturowy i jakiego rodzaju dostosowań w pracy wymaga?

W dobie powszechnej globalizacji, a ostatnio w obliczu toczącej się wojny w Ukrainie, dochodzi do masowej migracji ludzi z wielu kręgów kulturowych do naszego kraju. Dwu- i wielojęzyczność staje się zjawiskiem powszechnym na ulicach i w wielu gałęziach naszego życia. Polska szkoła również konsekwentnie staje się coraz bardziej wielokulturowa i jest to proces z tendencją wzrostową. 

Warto na początku zdefiniować, kim jest „wielokulturowy uczeń”. Wśród dzieci wielokulturowych znajdują się przede wszystkim potomkowie migrantów i uchodźców, ale również dzieci osób powracających do Polski z emigracji. Wśród nich są osoby urodzone w Polsce, które spędziły jakiś czas, socjalizując się w polskiej rzeczywistości kulturowej (w tym niekiedy w polskiej szkole), po czym wyjechały za granicę i powróciły. Inną grupą są dzieci, które urodziły się za granicą, nabywając kompetencji kulturowych w tamtejszym środowisku, a także – jeśli osiągnęły odpowiedni wiek – uczęszczając do przedszkola i szkoły (Barzykowski, Durlik, Grzymała-Moszczyńska 2018, s. 177). Obie grupy prezentują różne problemy komunikacyjne, a zatem różne też będą potrzeby terapeutyczne i odmienny sposób postępowania wspierającego ich rozwój językowy.

Wielokulturowość definiowana jest jako współistnienie na określonym terytorium różnych kultur. W rozumieniu logopedycznym należy rozszerzyć ją także o sferę językową, czyli wielojęzyczność i doświadczenie edukacyjne rozumiane jako sposoby dotychczasowej pracy z uczniem, atmosferę i zasady panujące w gabinecie logopedycznym. Praca wśród cudzoziemców i Polaków o doświadczeniach migracyjnych stawia przed logopedą pracującym w państwowej placówce oświatowej nowe wyzwania, nie tylko w zakresie diagnozy i terapii mowy, ale przede wszystkim w formie wsparcia komunikacji i emocji związanych z odnalezieniem się dziecka w zupełnie innym niż dotychczas kręgu kulturowym. Praca logopedy, który wspiera dziecko w funkcjonowaniu językowym i emocjonalnym, pozwala w konsekwencji na zminimalizowanie konfliktów, napięć i dysfunkcjonalnych zachowań ucznia w szkole.
 

Wielokulturowość – korzyści i zagrożenia dla procesu terapeutycznego