Mowa rozszczepowa – postępowanie terapeutyczne

Wstęp

Noworodek z rozszczepem podniebienia i (lub) wargi powinien być od razu kwalifikowany jako dziecko z grupy ryzyka zaburzeń mowy. Dzięki temu znajdzie się pod stałą, wczesną opieką logopedy (Pluta-Wojciechowska 2011). Ze względu na stan anatomiczny twarzoczaszki, stan zdrowia, a także możliwe wystąpienie zaburzeń emocjonalno-społecznych dziecko od urodzenia powinno przebywać pod opieką zespołu interdyscyplinarnego w składzie: chirurg szczękowo-twarzowy, chirurg plastyk, pediatra, ortodonta, stomatolog, foniatra, laryngolog, logopeda, psycholog. W niektórych przypadkach powinni dołączyć również inni specjaliści, w zależności od stanu pacjenta: neurolog dziecięcy, endokrynolog, audiolog, okulista, radiolog, pulmonolog, genetyk, protetyk stomatologiczny, pracownik socjalny (Shprintzen 1995).

Krótka charakterystyka mowy rozszczepowej

Rozszczepy wargi i podniebienia to najczęstsze wady wrodzone okolicy szczękowo-twarzowej (Ellis III 2001).

Mowę osób z rozszczepem podniebienia określa się palatolalią, mową podniebienną, mową rozszczepową, (łac. dyslalia palatina). Prawie wszystkie dzieci z rozszczepem cierpią na zaburzenia artykulacji; obserwuje się też objawy opóźnionego rozwoju mowy w zakresie systemu fonologiczno-fonetycznego, czasem również leksykalnego i gramatycznego w zakresie nadawania i odbierania mowy (Witzel 1995, Hortis-Dzierzbicka i Stecko 2005, Pluta-Wojciechowska 2011).

Rozszczep to wrodzona, nieprawidłowa przestrzeń lub szczelina występująca w wardze górnej, wyrostku zębodołowym i na podniebieniu.

Zaburzeniu mogą ulegać wszystkie spółgłoski ustne pod względem:

• rezonansu (ulegają unosowieniu),
• miejsca realizacji (bywa utylnione w kierunku gardła lub krtani, uprzednione – wymowa międzyzębowa, podwójne miejsce realizacji itp.),
• sposobu artykulacji (np. głoski zwartoszczelinowe wymawiane jako szczelinowe, brak zwartych),
• dźwięczności (ubezdźwięcznienia lub udźwięcznienia).

Spółgłoski nosowe mogą być odnosowione, gdy w mowie obserwuje się nosowanie mieszane, zmienione może być miejsce lub sposób realizacji. Samogłoski ustne mogą być unosowione, czasem silnie, a nosowe odnosowione (Hortis-Dzierzbicka i Stecko 2005, Pluta-Wojciechowska 2010, Banaszkiewicz 2010).

Rozszczep może powodować zaburzenia ssania i połykania, oddychania, żucia, rozwoju układu kostnego i mięśniowego częś...