Logopedia a osoby LGBTQ+ –feminizacja głosu u osób transpłciowych i różnorodnych płciowo

Terminologia

W ostatnich dziesięcioleciach definicje takich pojęć jak „transseksualizm” czy „transpłciowość” wielokrotnie się zmieniały (por. ICD-10 1990; DSM-5 2013 i wcześniejsze wersje). Obecnie przyjmuje się, że uczucie niezgodności między płcią przypisaną przy urodzeniu a tożsamością płciową nie jest zaburzeniem psychicznym (ICD-11 2018; Grabski i in. 2020). Najnowsza wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób Światowej Organizacji Zdrowia ICD-11 nazywa to zjawisko „niedopasowaniem płci” (gender incongruence) i klasyfikuje je w kategorii nie chorób, lecz „stanów związanych ze zdrowiem seksualnym”. Niedopasowanie płci zdefiniowane zostało przez ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia jako wyraźna i trwała niezgodność między doświadczaną płcią a płcią przypisaną (ICD-11 2018). Oznacza to, że pacjent odczuwa stały dyskomfort psychiczny i niedopasowanie wynikające z płci, z którą się utożsamia i którą odczuwa, a płcią stwierdzoną przy narodzinach na podstawie wyglądu genitaliów i zapisaną w metryce. Z kolei w obecnie obowiązującej klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5 z 2013 r. termin „transpłciowość” zastąpiono terminem „dysforia płciowa” (gender dysphoria) i zdefiniowano, że „manifestuje się ona na wiele sposobów, w tym poprzez silne pragnienie bycia traktowanym jako osoba należąca do drugiej płci lub silne pragnienie pozbycia się swoich cech płciowych, lub poprzez silne przekonanie, że osoba ma uczucia i reakcje typowe dla drugiej płci” (DSM-5 2013). Uogólniając, tożsamość płciowa (nazywana też identyfikacją płciową) to subiektywne poczucie przynależności do danej płci (lub do żadnej płci), które nie ma jednoznacznego związku z anatomiczną budową narządów płciowych (Grabski i in. 2020). Szczególnie dobrze wiedzą to właśnie osoby transpłciowe. Atrybuty kobiecości i męskości, poczucie przynależności do płci męskiej, kobiecej, a nawet do żadnej z nich, wykraczają daleko poza anatomię.
Identyfikacja z daną płcią wykształca się we wczesnym dzieciństwie i stanowi jeden z podstawowych elementów tożsamości każdego człowieka. Szeroko pisali o tym Sigmund Freud czy Erik Erikson oraz liczni psychiatrzy, psychoanalitycy i psycholodzy rozwoju człowieka (zob. Rawa-Kochanowska 2011). Zrozumiałe wydaje się zatem, że odczuwanie niedopasowania tożsamości płciowej do płci biologicznej może (ale nie musi!) prowadzić do trwałego dyskomfortu i cierpienia. By je zmniejszyć lub zniwelować, transpłciowy pacjent przechodzi przez wieloetapowy, zindywidualizowany proces tranzycji. Tranzycja nie oznacza faktycznej zmiany płci. Oznacza dopasowanie cech fizycznych ciała do odczuwanej tożsamości...