Logopeda wobec zaburzeń systemu językowego w niedokształceniu mowy o typie afazji

Co to jest niedokształcenie mowy o typie afazji

W powszechnym odczuciu logopeda jest osobą zajmującą się korekcją nieprawidłowej wymowy. Co więcej, istnieje przekonanie, że o poziomie sprawności językowej świadczy poprawna wymowa trudnych artykulacyjnie głosek. Wielu logopedów pracujących z dziećmi wpada w pułapkę społecznych oczekiwań, mierząc swój sukces postępami pacjenta, przede wszystkim w tym zakresie. Wśród dzieci trafiających do logopedy są, oczywiście, takie, które mają wady wymowy i wymagają ich korekty, ale wada wymowy nie jest jedynym powodem, dla którego konieczna staje się interwencja logopedyczna.

Nie bez powodu zwracam uwagę na wady wymowy w kontekście zaburzenia, którego dotyczy ten artykuł. Niestety, wciąż się zdarza, że dzieci z niedokształceniem mowy o typie afazji są postrzegane jako dzieci z wadą wymowy (jedynie!), ale przy tym: głęboką, złożoną, wieloraką itp. (aż!). Tak są często opisywane, diagnozowane i prowadzone. W związku z powyższym należy podkreślić, że problemem dziecka z niedokształceniem mowy o typie afazji są zaburzenia w naturalnym opanowywaniu mowy, nie tylko poprawnej pod względem artykulacyjnym wymowy, ale też mowy jako czynności służącej komunikacji za pomocą języka będącego systemem znaków i reguł. 

Problemem dziecka z niedokształceniem mowy o typie afazji są zaburzenia w naturalnym opanowywaniu mowy, nie tylko poprawnej pod względem artykulacyjnym wymowy, ale też mowy jako czynności służącej komunikacji za pomocą języka będącego systemem znaków i reguł.

Dzieci o typowym rozwoju przyswajają system językowy na podstawie jego użycia, czyli wnioskują o langue (system językowy) na podstawie parole (mówienie, użycie języka). Wykorzystują naturalną, wrodzoną predyspozycję do nauki mowy. Słuchają, powtarzają, zapamiętują słowa, przyswajają w sposób proceduralny reguły gramatyczne i stopniowo, coraz lepiej mówiąc, realizują wszystkie podstawowe funkcje języka. 

Dzieci, u których rozpoznawane jest n.m. o typie afazji, zaczynają mówić z opóźnieniem. Ich mowa rozwija się nietypowo. Zdarza się np. że umiejętności w zakresie mowy czynnej wyprzedzają rozumienie – odwrotnie niż dzieje się to w naturalnym rozwoju języka. Dziecko niekiedy „mówi” dużo, jest wręcz „gadatliwe”.

Zazwyczaj wyraźnie powtarza słowa, a nawet zdania. Potencjalnie nie ma problemów z realizacją głosek i motorycznych schematów słów, ma natomiast problem z zapamiętywaniem ich wzorców słuchowych i trwałym powiązaniem brzmienia słowa z jego znaczeniem. Dziecko niepewne brzmienia słów samodzielnie nie wypowiada ich poprawnie, niepewne znaczenia słów używa ich nieadekwatnie. Z trudem przywołuje słowa, myli je ze względu na podobne brzmienie i znaczenie oraz dlatego, że odnoszą się do określonego tematu. Nie przestrzega reguł gramatycznych (fleksja, składnia) w zdaniach, z trudem buduje dłuższe, logiczne, spójne wypowiedzi. Dziecko „mówi”, ale nie rozumie. Z trudem skupia uwagę na dłuższej wypowiedzi. Borykając się z z...