Jak wykorzystać zabawę podczas diagnozy i terapii dziecka z opóźnionym rozwojem mowy? - Wskazówki praktyczne

Zabawa może wydawać się czymś błahym, nieistotnym, czymś, czym nie warto się zajmować. Przecież wszystkie dzieci jakoś się bawią. Zabawa postrzegana jest często jako sposób spędzania czasu wolnego. Niedopuszczalna zatem może się wydawać zabawa na zajęciach. Na zajęciach dzieci powinny przecież się uczyć. Uczyć, czyli siedzieć przy stoliku, powtarzać słowa, korzystać z kart edukacyjnych. Ale czy tak faktycznie powinno być? 

Zabawa w życiu dziecka i podczas zajęć

Pracuję z dziećmi już od lat, jestem też mamą i zarówno doświadczenia gabinetowe, jak i prywatne, jako mamy, pokazały mi, że zabawa jest bardzo ważna dla dziecka, a dzięki wchodzeniu w nią jesteśmy w stanie wiele osiągnąć. To prawda, że zabawa jest podstawową aktywnością dziecka, jednak nie jest to przeciwwskazaniem do wprowadzania jej na zajęciach. Wręcz przeciwnie. Dzięki niej jesteśmy w stanie szybciej zbudować relację z dzieckiem, ułatwia nam to współpracę, do której dążymy. Pozwala też dziecku poczuć się bezpieczniej na zajęciach oraz obniża jego poziom stresu i napięcia, tworząc pozytywne stany uczuciowe. Dlaczego jest to tak ważne i powinno nam na tym zależeć? 

Rodzaj interakcji, środowisko, w którym przebywa dziecko, oraz relacje, które tworzy, mają ogromny wpływ na rozwój jego mózgu, szczególnie w pierwszych latach życia – czyli wtedy, kiedy zazwyczaj odbywa się terapia opóźnionego rozwoju mowy. Wszelkie zaniedbania, brak poczucia bezpieczeństwa, poczucie zagrożenia zakłócają rozwój struktur i funkcjonowania mózgu dziecka oraz sposób, w jaki przetwarza bodźce i informacje. Poczucie bezpieczeństwa jest zatem warunkiem niezbędnym dla prawidłowego rozwoju, dziecko bowiem w silnym stresie ma kłopot z przyswajaniem nowych informacji i z nauką. 

Zabawa swobodna dziecka, ale także zachowanie dziecka podczas zabawy z rodzicem czy terapeutą pozwala logopedzie na obserwację wielu sfer rozwoju. Ułatwia więc pełną diagnozę logopedyczną oraz dostosowanie oddziaływań terapeutycznych w odpowiedni sposób – tak, aby rozwijać te umiejętności, które w danej chwili są priorytetowe i potrzebne dziecku. W zabawie łatwo zaobserwujemy: preferencje dziecka i obszar jego zainteresowań, umiejętność dzielenia wspólnego pola uwagi, kontakt wzrokowy i jego jakość, czas koncentracji, sprawność motoryki małej i dużej, reakcje na bodźce (w tym na bodźce rozpraszające), sposób radzenia sobie z nowymi sytuacjami, zdolność do nawiązywania kontaktu emocjonalnego, zasób słownictwa, poziom komunikacji funkcjonalnej, możliwości intelektualne, rozumienie mowy (w tym poleceń prostych i złożonych), reakcję na mowę i kontakt z partnerem komunikacyjnym, umiejętność współdziałania i dostosowania się do przyjętych zasad, adekwatność w różnych sytuacjach, możliwości w zakresie komunikacji niewerbalnej (zarówno jej rozumienie, jak i nadawanie komunikatów w sposób niewerbalny), ogólny wygląd dziecka (w tym też budowę i sprawność aparatu artykulacyjnego oraz cechy wskazujące na występowanie zespołów genetycznych), nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania zmysłu wzroku lub słuchu. 

Obserwacja podczas zabaw...