Jak wspierać komunikację z noworodkiem i niemowlęciem?

omunikacja może obejmować zarówno komunikację językową, jak i niewerbalne formy komunikowania się (Kurcz 2003). Niezwykle ważną rolę w jej kształtowaniu odgrywa także stymulacja ze strony otoczenia: rodziny, opiekunów i innych osób, które przebywają z dzieckiem. Wspieranie rozwoju językowego i komunikacji powinno odbywać się jak najwcześniej – już u noworodków i niemowląt. 

Znaczenie wczesnych form komunikacji z noworodkiem i niemowlęciem

Zasadne jest wspieranie wczesnych form komunikowania się już u noworodków i niemowląt. Co więcej – takie działania mogą się wiązać z późniejszym rozwojem językowym, społecznym, psychologicznym i zdolnościami uczenia się. 
Podstawą rozwoju komunikacji jest rozwój psychiczny i fizyczny, jednak to od postaw rodziców i opiekunów będzie zależało tempo kształtowania się zachowań komunikacyjnych i ich jakość. Warto podkreślić, że już u dwumiesięcznych niemowląt zaobserwowano specyficzną formę interakcji, przypominającą dialog, opartą na naprzemiennej wymianie wokalno-mimicznej (tak zwany protodialog) (Bateson 1979 [za: Kmita 2011]). Człowiek jest w stanie odbierać informacje trzema kanałami: słuchowym, wzrokowym i dotykowym. To właśnie dotyk jako pierwszy jest wykorzystywany w celu odczytania informacji płynącej od nadawcy. Stosunkowo wcześnie wykorzystuje się także kanał wzrokowy. Najwięcej czasu zajmuje nauka odbioru bodźców kanałem słuchowym. Podczas komunikacji z niemowlętami rodzice często intuicyjnie wykorzystują wszystkie trzy kanały odbioru informacji (Rocławski 1997). Jak podkreśla Rocławski (1997), wczesne kształtowanie postaw komunikacyjnych przyczynia się do późniejszego rozwoju mowy, naśladownictwa, dialogowania.

Już  u dwumiesięcznych niemowląt zaobserwowano specyficzną formę interakcji, przypominającą dialog, opartą na naprzemiennej wymianie wokalno-mimicznej. 

Niewątpliwie noworodek bądź niemowlę jest wymagającym partnerem komunikacji i niekiedy prawidłowe odczytanie jego komunikatu wymaga od rodziców (opiekunów) wiele wysiłku. W porozumiewaniu się z niemowlętami niezwykle istotną rolę odgrywa, podkreślana przez psychologów, responsywność (wrażliwość) rodzicielska. Rozumiana jest ona jako umiejętność adekwatnego i szybkiego reagowania na sygnały, komunikaty wysyłane przez dziecko (Ainsworth 1970). Wspieranie wczesnych form komunikowania się staje się jeszcze trudniejsze, jeśli małe dziecko jest hospitalizowane. Niezwykle trudno wspierać komunikację z noworodkiem lub niemowęciem, które np. wymaga tlenoterapi...