Dwujęzyczności nie należy się bać – logopedia wobec różnorodności językowej dzieci z doświadczeniem migracji

Celem tego artykułu jest zachęcenie logopedów do pracy z dziećmi z doświadczeniem migracji, problemy tych dzieci stają się bowiem codziennością nie tylko w naszym kraju (Rocławska-Daniluk 2007). Nie sposób już przejść obok nich obojętnie, tłumacząc to nieznajomością języka dziecka. Coraz częściej nauczyciele i logopedzi szukają wskazówek i materiałów, które będą pomocne w budowaniu indywidualnych planów terapii, dostosowanych do potrzeb dzieci, które niezmiennie oczekują od nas nowych pomysłów na ciekawe i efektywne zajęcia.
W uporządkowaniu pomysłów na takie zajęcia pomoże nam grupa dzieci, z którymi prowadziłam zajęcia logopedyczne. Każde z dzieci starałam się poznać jak najlepiej, zadając pytania o ulubione zabawy, o chęć do czytania i pisania oraz o osoby znaczące w ich życiu. Pomocne w tej diagnozie były kwestionariusz wywiadu z pytaniami skierowanymi do rodziców (ryc. 1) oraz szczegółowe standardy diagnozy logopedycznej dostępne w literaturze przedmiotowej (Grabias, 2015, s. 15).
Kwestionariusz zawiera pytanie o języki używane w domu.  Coraz częściej bowiem logopedzi diagnozujący rozwój mowy dziecka dwujęzycznego (nierzadko z doświadczeniem migracji) stawiają sobie za cel ustalenie w wywiadzie, jaki jest profil językowy rodziny, czyli kto i z jaką częstotliwością używa w domu określonych języków (Kohnert 2008; Rocławska-Daniluk 2017b). Bez tej wiedzy trudno jest zaplanować terapię logopedyczną, która z zasady powinna być kontynuowana w domu przez osobę kompetentną językowo. Tego typu wywiad (nazywany w literaturze amerykańskiej etnograficznym) wymaga nawiązania kontaktu z rodziną i zdobycia jej zaufania, koniecznych do przeprowadzenia swobodnej rozmowy, nierzadko w towarzystwie tłumacza. Różnice kulturowe, które manifestują się w trakcie diagnozy logopedycznej dziecka wywodzącego się z innego obszaru kulturowego niż logopeda, powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w wynikach badań i wpłynąć na dobór narzędzi i procedur diagnostyczno-terapeutycznych. 
Mówiąc o ciekawych pomysłach na zajęcia, warto jeszcze wspomnieć o etapach postępowania diagnostycznego wobec dzieci dwujęzycznych w wieku przedszkolnym bądź wczesnoszkolnym, które przybliżył polskiemu odbiorcy Rafał Młyński, ze szczególną uwagą...