Diagnoza odruchów ustno-twarzowych – wskazówki praktyczne

Badanie odruchów ustno-twarzowych łączy się przede wszystkim ze standardem postępowania wobec noworodków i niemowląt. Jednak ocenę zjawiska proponuje się również włączać do diagnozy obejmującej populację dzieci, których dojrzewanie językowe może przebiegać w sposób nietypowy. Symptomy niezintegrowanych odruchów ustno-twarzowych można zaobserwować jako zjawisko współtowarzyszące występowaniu m.in. takich zaburzeń komunikacji jak ORM, DLD, dysleksja itd. Mimo iż na temat znaczenia integracji odruchów, w tym odruchów pierwotnych, od lat wspomina się m.in. w literaturze dotyczącej psychologii rozwojowej, przez pewien czas wśród terapeutów mowy ocena dojrzewania odruchów orofacjalnych należała do postępowania, które można byłoby określić mianem niszowego. Sytuację w tym zakresie zmienił przede wszystkim rozwój wczesnej interwencji logopedycznej oraz jednoznaczne położenie nacisku na rozwój koncepcji nauki o zaburzeniach mowy w aspekcie, w którym są one interpretowane w kategoriach współpracy z lekarzami – neonatologiem, neurologiem dziecięcym itd. 

W polskiej literaturze przedmiotu jedną z pierwszych pozycji dotyczących badania odruchów ustno-twarzowych stała się publikacja Masaż logopedyczny autorstwa Elżbiety Stecko. Fragment opracowania poświęcony został właśnie przedstawieniu kolejnych kroków diagnozy logopedycznej – odruchów ustno-twarzowych. Na temat ten pisali również: Katarzyna Kaczorowska-Bray, Anna Regner wraz ze Swietłaną Masgutową, Małgorzata Matyja oraz Iwona Doroniewicz i inni.

Odruchy ustno-twarzowe w okresach pre-, peri- i postnatalnym

Większość z wymienionych poniżej odruchów ustno-twarzowych kształtuje się w okresie prenatalnym, dlatego można je ująć w standardzie postępowania diagnostycznego praktycznie niemal od razu po urodzeniu się dziecka. Oczywiście, istnieją sytuacje, w których warto weryfikację zachowań orofacjalnych przesunąć w czasie, np. poród z zastosowaniem tzw. cesarskiego cięcia czy podanie określonych środków znieczulających. 

W przedstawionym schemacie badania, jeśli chodzi o kolejność bodźcowania sfery ustno-twarzowej dziecka, starano się...