Czy tylko głos… utracony i odzyskany

Całkowite usunięcie krtani jest zabiegiem ratującym życie pacjenta, lecz jednocześnie pozbawia go wielu funkcji życiowych, doprowadza do zmian w organizmie, w tym do najważniejszej: do całkowitej utraty głosu i mowy.

larynx = krtań, tomia = cięcie (łac.)

laryngectomia totalis = całkowite usunięcie krtani

Sfera fizyczna i psychiczna łączą się ze sobą w sposób nierozerwalny, tak więc tnąc ciało, tniemy duszę pacjenta. Tę drugą znacznie bardziej. Z tego powodu rehabilitacja osoby po usuniętej krtani powinna przebiegać trójtorowo, w kierunku: psychoterapii, logoterapii oraz fizykoterapii.

Wsparcie psychiczne ze strony logopedy

Pierwszy kontakt logopedy z chorym powinien nastąpić przed operacją, ale po rozmowie pacjenta z lekarzem, w której został on poinformowany o diagnozie i zakwalifikowaniu do zabiegu.

Informacja może wywołać szok, a na pewno silne przeżycie, lęk, obawę przed utratą życia. To trudna chwila, w której logopeda powinien udzielić pacjentowi wsparcia psychicznego. Może nim być długa, serdeczna rozmowa, relaksacja, zapewnienie o rehabilitacji głosu i mowy po operacji, obietnica pomocy w trudnych sytuacjach podczas pobytu w szpitalu oraz po opuszczeniu go (w perspektywie: członkostwo w Polskim Towarzystwie Laryngektomowanych).

Rozmowa powinna być ukierunkowana na:

• wypracowanie przez chorego zgody na operację,
• budowanie pełnego zaufania do zespołu operującego,
• wzmacnianie wiary pacjenta w siły witalne jego organizmu,
• zdobycie kredytu zaufania pacjenta oraz wytworzenie więzi sprzyjających późniejszej rehabilitacji.

Wskazane są częste wizyty oraz pokaz mowy zastępczej przez laryngektomowanych dobrze mówiących. Wzmacniają one psychicznie osobę hospitalizowaną i zapewniają o możliwości odzyskania głosu i komunikacji językowej (słownej) z otoczeniem.

Przez kolejne dni oczekiwania na operację kontakt logopedy z pacjentem powinien być zawsze ciepły, serdeczny i profesjonalny, możliwy na każde życzenie pacjenta oraz podtrzymywany z własnej potrzeby kontaktu. Jest on korzystny także w samym procesie rehabilitacji. Pomoc w ćwiczeniach logopedycznych w domu, umiejętność udzielania wsparcia psychicznego, udział w zakupie akcesoriów medycznych, w turnusach rehabilitacyjnych, należy wypracować w kontakcie z rodziną.

Skutki laryngektomii

Podczas operacji dochodzi do oddzielenia drogi pokarmowej od oddechowej. Jest to konieczne ze względu na brak krtani, która wcześniej stanowiła część drogi oddechowej. Po zabiegu drogę oddechową zaczyna otwór tracheotomijny (tracheostoma), znajdujący się w linii środkowej szyi, prowadzący bezpośrednio do tchawicy, drzewa oskrzelowego i płuc. Jego wnętrze wypełnia rurka tracheotomijna (tuż po zabiegu z reguły metalowa, zamieniana na plastikową po zakończeniu hospitalizacji), utrzymująca szerokość otworu. Jej obecność jest konieczna przez około rok po zabiegu, ponieważ otwór nie może się zagoić.

Droga oddechowa zostaje skrócona. Powietrze docierające do płuc nie jest ani ogrzewane, ani nawilżane, ani oczyszczane w jamie nosowo-gardłowej. Jego zimny strumień drażni błonę śluzową drzewa oskrzelowego i płuc, które wydzielają więcej śluzu. Powinien być on odkrztuszony lub odessany. Po zabiegu pacjent kicha i kaszle poprzez otwór tracheotomijny.

Ponie...