Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne dla logopedów pracujących z osobami po laryngektomii

Podstawą do stworzenia uzupełnionych zaleceń diagnostyczno-terapeutycznych było opracowanie standardu postępowania logopedycznego w przypadku osób laryngektomowanych, który ukazał się w Logopedii nr 37 wydanej w 2008 r. przez PTL. W przedmowie tego numeru Stanisław Grabias napisał, iż proponowane standardy nie są „receptą na sukces”, ale mają stanowić uporządkowaną wiedzę nt. zachowań ludzkich w określonym stanie, wyznaczonym uszkodzeniem czynności biologicznych. Niniejsze zalecenia zostały opracowane i zmodyfikowane na podstawie wieloletnich doświadczeń klinicznych w pracy interdyscyplinarnego zespołu zajmującego się kompleksowo chorym po całkowitym usunięciu krtani. Podlegają one ciągłej aktualizacji wynikającej z bieżącego stanu wiedzy dotyczącej nowych technik diagnostyczno-leczniczych w tym zakresie.

Epidemiologia i etiologia raka kratni

Rak krtani nadal pozostaje najczęstszym nowotworem w obrębie głowy i szyi. Pod względem częstości występowania zajmuje on czwartą pozycję wśród wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn (po raku płuc, żołądka i prostaty), natomiast 27. miejsce – na liście nowotworów u kobiet. Jak wykazują dane epidemiologiczne, zachorowalność na raka krtani u mężczyzn uległa w ostatnich latach pewnej stabilizacji, natomiast wzrosła u kobiet. W latach 60 XX w. mężczyźni chorowali 20 razy częściej w porównaniu z kobietami, natomiast czterdzieści lat później 12 razy częściej (w Polsce 0,8-6,9/100 tys. mieszkańców; zachorowalność spada o 2-3% /rok). Podobną tendencję obserwuje się w innych krajach Europy. Analiza zachorowań na ten nowotwór w poszczególnych grupach wiekowych wskazuje na wzrost jego występowania w młodszym wieku , tj. ok. 45 r.ż. zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Warto zwrócić uwagę na szybko rosnące zagrożenie tym nowotworem w populacji kobiet w średnim wieku (45-64 lata).

Oprac. własne na podstawie: Dyczka J. i in., Nowotwory głowy i szyi [w:] Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy, (red.) R. Kordek, Gdańsk 2007; Nowak K., Szyfter W., Nowotwory krtani, rozdz. XII [w:] Nowotwory w otolaryngologii, (red.) Szyfter W., Poznań 2012

Umiejscowienie nowotworu w krtani wraz z towarzyszącymi objawami

Lokalizacja raka na poszczególnych piętrach krtani warunkuje odmienne objawy, przebieg kliniczny, leczenie i rokowanie. Rozpoznania i oceny umiejscowienia nowotworu krtani: w nadgłośni (30–35%), głośni (60–65%) czy pogłośni (1–5%) dokonuje się na podstawie badania podmiotowego, przedmiotowego i badań pracownianych. Uzupełnienie stanowi wywiad z chorym, który podaje subiektywne dolegliwości oraz informacje o przyczynie, początku i dynamice choroby (Brzóska...