Trudności z karmieniem a odruchy pierwotne u dziecka - Wybrane strategie terapeutyczne

Czym są odruchy pierwotne?

Odruch pierwotny to mimowolna reakcja organizmu na konkretny bodziec, generowana z pnia mózgu. Zadaniem odruchów jest zapewnienie przetrwania nowonarodzonemu dziecku w pierwszych miesiącach życia. Odruchy stanowią podstawę rozwoju wielu późniejszych umiejętności, pojawiają się już w życiu płodowym, a ich obecność po urodzeniu świadczy o prawidłowym rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Z biegiem czasu, w okolicach 6. m.ż., większość odruchów powinna zostać zintegrowana, co pozwala niemowlęciu na dalszy rozwój oraz kierowanie zamierzonymi reakcjami z poziomu kory mózgowej (Goddard 2018). Według funkcjonującej teorii medycznej, u osób rozwijających się normatywnie odruchy pierwotne nie powinny być aktywne po 6. m.ż. Ich silna obecność wiąże się z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego np. w związku z porażeniem mózgowym, udarem (Goddard 2015 w Jak ocenić dojrzałość dziecka do nauki). Warto zwrócić uwagę, że niektóre odruchowe reakcje oralne zaczynają się integrować już znacznie wcześniej (por. Machoś 2020).

Obserwuje się jednak coraz częściej zakłócenia integracji odruchów pierwotnych u dzieci w normie (bez uszkodzeń OUN), co powoduje trudności na różnych etapach ich późniejszego rozwoju. Przyczyn upatruje się w nieprawidłowościach rozwojowych związanych z deficytami strukturalnymi lub niedojrzałością układu nerwowego (Goddard 2018).

Odruchy pierwotne jako wsparcie dziecka w pierwszych miesiącach życia – na przykładzie badań nad odruchem ssania

Badania przeprowadzone przez dr Marzenę Machoś wykazały, że dzieci do ok. 3. m.ż., które realizowały jeszcze silny odruch ssania, często radziły sobie z karmieniem piersią nawet mimo występujących u nich pewnych trudności anatomicznych związanych np. z ankyloglosją. Badaczka zaobserwowała też, że w sytuacji, kiedy odruch zaczął powoli przechodzić w reakcję świadomą, te same niemowlęta zaczynały mieć coraz większe trudności ze ssaniem. Obserwacje autorki pokazały, że odruch ssania u niemowląt po 3. m.ż. nadal był jeszcze aktywny w czasie snu, kiedy reakcje korowe były wyciszone. Wielu rodziców w tym właśnie okresie twierdziło, że ich dzieci jedzą dużo lepiej w czasie snu niż w czasie aktywności (Machoś 2020). Obserwacje własne potwierdzają tę zależność. Starsze niemowlęta, które w badaniu logopedycznym nie manifestują już odruchowej reakcji ssania, zaczynają często odmawiać jedzenia, ponadto jest ono nieefektywne i męczące, co generuje duże problemy z karmieniem w tym okresie. Powyższe badania pokazują, jak ważne w pierwszych miesiącach życia są odruchy pierwotne, które pomagają zabezpieczyć dziecko i jego potrzeby. 

Związek odruchowych reakcji ssania i szukania z rozszerzaniem diety

Odruchy pi...