Terapia giełkotu

Założenia

Podstawowe założenia naszego podejścia do terapii osób z giełkotem są następujące:

• Giełkot (mowa bezładna) jest globalnym zaburzeniem mowy, obejmującym wszystkie składniki wypowiedzi słownej, przy czym pierwszoplanowe znaczenie mają zaburzenia treści i formy, a drugoplanowe – zaburzenia substancji (Tarkowski 2002).
• Można wyróżnić dwa główne rodzaje omawianego zaburzenia: giełkot fonologiczny/motoryczny i giełkot lingwistyczny/psychogenny (Tarkowski 2002; Spruit 2017; Myers 2018; Kaźmierczak 2022).
• Istotą giełkotu motorycznego jest przyspieszone lub nieregularne tempo mówienia, któremu towarzyszą niepłynność mówienia oraz zaburzenia wymowy.
• Istotą giełkotu psychogennego jest chaos myślenia, zaburzenia uwagi i kontroli słuchowej, niska świadomość językowa oraz impulsywność.
• Giełkot rozpoznajemy u osób inteligentnych. 
   

Pewne jego cechy mogą występować w schizofazji, oligofazji oraz nadpobudliwości psychoruchowej.

• Diagnozę giełkotu stawia się najwcześniej około dziesiątego roku życia.
• Giełkot ujawnia się bardziej w wypowiedziach monologowych niż dialogowych.
• Terapię należy dostosować do rodzaju giełkotu, wieku pacjenta oraz jego mniemania o sobie. 
• Nasze podejście nawiązuje do terapii poznawczo-behawioralnej (Popiel, Pragłowska 2022), psychologii myślenia i emocji oraz retoryki.
• Diagnoza różnicowa polega na odróżnieniu giełkotu od jąkania, tachylalii oraz normalnej niepłynności mówienia.
   

Cele

W nawiązaniu do podanych założeń terapii osób z giełkotem jej cele są następujące: 

• Regulacja tempa mówienia oraz poprawa jego płynności.
• Ograniczenie chaosu myślenia i jego uporządkowanie.
• Zwiększenie świadomości językowej.
• Poprawa koncentracji uwagi słuchowej.
• •Polepszenie funkcjonowania emocjonalnego.
• Poprawa komunikacji interpersonalnej.
   

Wymienione cele są osiągane wybiórczo i stopniowo, zgodnie z indywidualnym planem terapii.

Etapy

Nasze podejście terapii osób z giełkotem jest realizowane w trzech etapach.

Etap pierwszy: rozpoznanie

Terapię rozpoczyna dokładna diagnoza, o której piszą w niniejszym numerze T. Sarna i M. Wójcik (diagnoza giełkotu), A. Okracińska (giełkot a jąkanie, tachylalia, normalna niepłynność mówie...