Propriocepcja w terapii logopedycznej

Wiedza na temat zaburzeń procesów integracji sensorycznej wśród logopedów jest coraz większa. Dzięki temu maluchy, które trafiają pod skrzydła specjalistów, mogą liczyć na holistyczne spojrzenie na dany problem i możliwość współpracy z diagnostami integracji sensorycznej. Cudownym rozwiązaniem jest posiadanie przez logopedę uprawnień do diagnozy i terapii metodą integracji sensorycznej, jednak nie zawsze tak się dzieje.
Niestety, czasy, w jakich żyjemy, powodują, że coraz więcej dzieci przejawia zaburzenia procesów integracji sensorycznej. Dzieci, które trafiają do mojego gabinetu na diagnozę logopedyczną, zazwyczaj przejawiają trudności w trzech podstawowych systemach sensorycznych: przedsionkowym, proprioceptywnym i dotykowym. Systemem, w którym najczęściej zauważam znaczące nieprawidłowości, jest system propriocepcji, czyli czucia głębokiego.
Dlaczego tak się dzieje? W jaki sposób propriocepcja wpływa na rozwój mowy? W jaki sposób nieprawidłowości w tym obszarze opóźniają umiejętności w nabywaniu języka? Aby zrozumieć wpływ propriocepcji na opóźniony rozwój mowy (ORM), musimy przyjrzeć się jej bliżej i poznać ją z kilku stron.

Czym jest integracja sensoryczna?

Integracja sensoryczna (ang. sensory integration – SI) według Jean Ayres to proces, dzięki któremu mózg po otrzymaniu informacji ze wszystkich systemów zmysłowych identyfikuje je, przekształca i integruje. Jednak aby proces ten przebiegał prawidłowo, potrzebuje wcześniejszych doświadczeń, których nabył w czasie rozwoju. Potrzebne są nowe doświadczenia w celowym działaniu. Dzięki temu procesowi powstają reakcje adaptacyjne, będące podstawą ogólnego rozwoju.
Musimy mieć doświadczenia, aby wiedzieć, jak się zachować. Procesy integracji sensorycznej dokonują się głównie w rdzeniu kręgowym, pniu mózgu (jądra przedsionkowe, twór siatkowaty), móżdżku oraz w półkulach mózgowych. W pniu mózgu mają swój początek wszystkie procesy SI, tam zachodzi wstępne opracowanie, kontynuowane w korze mózgowej. Stąd wczesnorozwojowa adekwatna stymulacja dziecka zapobiega w przyszłości powstaniu wielu zaburzeń, również w zakresie rozwoju emocjonalnego i poznawczego.
Violet Maas w książce Uczenie się przez zmysły dowodzi, że dzieci z sierocińców, które bardzo często są pozbawione dotyku płynącego z przytulania (propriocepcja), bycia blisko ludzkiego ciała oraz podnoszenia i czułego kołysania w kochających rękach rodziców (stymulacja przedsionkowa), nie rozwijają się prawidłowo, ponieważ nie otrzymują wystarczającej ilości bodźców przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych. Jest to po...