Jak kształtować umiejętności językowe u podopiecznych wielojęzycznych? – praktyczne wskazówki

Język, mowa, komunikacja – to dzięki nim poznajemy siebie, bliższe i dalsze otoczenie, świat. Za pośrednictwem języka zdobywamy wiedzę o tym, co nas otacza, o ludziach, przestrzeni, naszych wzajemnych relacjach. Poprzez język nawiązujemy relacje z innymi ludźmi, budujemy więzi społeczne, wymieniamy się doświadczeniami, uczymy się od siebie wzajemnie. Dziś powszechnie wiadomo, że dwu- czy wielojęzyczność nie jest przyczyną zaburzeń rozwoju mowy, nie wpływa też na opóźnienie rozwoju mowy.

Różnice kulturowe należy rozpatrywać nie tylko jako wyzwanie w sferze komunikowania się, ale też jako szansę na wielowymiarową komunikację. Różne zwyczaje, tradycje, sposoby nawiązywania relacji, porozumiewania się pokazują możliwości budowania nowego wymiaru zachowań komunikacyjnych, poznawczych i społeczno-emocjonalnych, wzbogaconych o elementy różnych kultur.

Sposób komunikowania, odmienny w różnych kulturach, dotyczy nie tylko języka, ale też ekspresji i stylu konwersacji. Język poprzez poznanie wpływa na przypisywanie pewnych cech, zachowań jednostce czy grupie i określanie przyczyn tych zachowań. Ekspresja dotyczy emocji, tego, jak w danym środowisku ujawniamy emocje, w jaki sposób je wyrażamy w obecności innych ludzi. Styl konwersacyjny określa, w jaki sposób komunikat werbalny wyraża intencje nadawcy i jakie jest nastawienie odbiorcy.

Na style, sposoby komunikacji wpływają różnorodne czynniki; wymienić tu można:

• pochodzenie rodzinne,
• dotychczasowe doświadczenia,
• poziom rozwoju mowy, komunikacji,
• preferencje językowe,
• wsparcie ze strony rodziców,
• powody przebywania w danym kraju.

Wielokulturowość, wielojęzyczność to zjawisko, z którym muszą się dzisiaj zmierzyć społeczności, różne instytucje, placówki edukacyjne, nauczyciele, terapeuci, logopedzi. Kształcenie wielkowymiarowych kompetencji komunikacyjnych obecnie staje się obowiązkiem. Większość ludzi posługuje się więcej niż jednym językiem w sposób czynny lub bierny.

Aktualnie w Polsce zjawisko to nabrało nowego wymiaru w związku z dużym napływem uchodźców z Ukrainy. Nauczyciele i terapeuci mają nowe, trudne zadanie polegające na porozumieniu się z dziećmi i ich rodzinami oraz ułatwieniu im nawiązywania relacji z innymi osobami, a także pomocy w przyswajaniu wiedzy. To zadania niezwykle trudne w sytuacji, gdy środowisko nauczycieli i terapeutów nie zna języka ukraińskiego. 

Uchodźcy są w nowej, traumatycznej dla nich sytuacji, co związane jest nie tylko ze zmianą miejsca pobytu, zamieszkania, ale wiąże się też z doświadczeniem wojny, przemocy, stra...