Dynamika zaburzeń mowy we wczesnej fazie udaru u pacjentów po stronnych uszkodzeniach mózgu

Neurokompensacja w roli mechanizmu obronnego

Mózg człowieka zdolny jest nie tylko do rozwoju, ale także odpowiada za proces adaptacji do zmiennych warunków. Możliwe jest to dzięki tzw. zjawisku neuroplastyczności. W przypadku schorzeń neurologicznych ta cecha układu nerwowego aktywizuje procesy kompensacyjne (Panasiuk 2016). Uszkodzenie mózgu powoduje zniszczenie jego struktur, prowadząc tym samym do dezorganizacji jego aktywności. Czynniki patogenne uruchamiają procesy dekompensacyjne zagrażające życiu lub zdrowiu pacjentów. Stan zagrożenia życia chorego z jednej strony wywołuje negatywne symptomy, z drugiej zaś – uruchamia proces neurokompensacji. Spontaniczne zmiany samonaprawcze odpowiadają za reintegrację funkcji mózgowych (Herzyk 2005). Właściwością układu nerwowego jest zdolność do zmian, zarówno strukturalnych, jak i funkcjonalnych. Modyfikacja połączeń neuronalnych zachodzi pod wpływem doświadczeń w sferach: fizycznej, psychicznej i społecznej. Oznacza to, że duży wpływ na sprawność mózgu mają codzienne aktywności, nauka oraz trening (Panasiuk 2016). 

Udar jako choroba cywilizacyjna  

Udar mózgu jest nagłym zagrażającym życiu stanem, który wymaga jak najszybszego objęcia chorego opieką medyczną. Wśród przyczyn udarów mózgu wyróżnia się dwie grupy. Pierwszą z nich stanowią czynniki prowadzące do zawału mózgu, czyli udaru niedokrwiennego. Przyczyną tego jest zablokowanie lub znaczne upośledzenie przepływu krwi przez naczynie mózgowe. Do grupy drugiej należą czynniki powodujące wylew krwi do mózgu, czyli udar krwotoczny. Powodem tego jest przerwanie ciągłości ściany naczynia krwionośnego. Udary krwotoczne występują stosunkowo rzadziej niż udary niedokrwienne (Krajewska 2015), które według danych z 2007 r. stanowią 85% udarów (Ryglewicz 2007).
W literaturze medycznej istnieje podział symptomów udarów na objawy ruchowe i czuciowe oraz zaburzenia: mowy i języka, zachowania i procesów poznawczych, równowagi. Do objawów ruchowych należy osłabienie lub niesprawność kończyn. Deficyt ruchowy może dotyczyć jednej lub obu kończyn (prawo- lub lewostronnych), jak również trzech lub wszystkich kończyn. Objawy czuciowe to m.in.: zaburzenia widzenia oraz zaburzenie lub całkowita utrata czucia w obrębie jednej bądź wielu kończyn. W przypadku zaburzeń mowy i języka wyróżnia się m.in. trudności w zakresie: rozumienia mowy, artykulacji, czytania, pisania oraz liczenia. Zaburzenia zachowania i procesów poznawczych przejawiają się pod postacią zaburzeń pamięci (szczególnie pamięci krótkotrwałej) oraz dezorientacji czasowej i przestrzennej. Pacjenci mają również problem z wykonywaniem czynności samoobsługowych (np. jedzeniem, myciem, ubieraniem się). Zaburzenia równowagi dotyczą głównie trudności w przyjęciu i utrzymaniu pionowej postawy ciała (Kłak 2016).

Specyfika obrazu klinicznego we wczesnym okresie zdrowienia

Proces zdrowienia pacjenta po udarze mózgu obejmuje dwie fazy: ostrą i przewlekłą. Obie fazy ściśle wiążą się z organizacją ogniska patologicznego w mózgu, a także procesem stabilizacji sta...