Dotykam, więc mówię

Dotyk jako pierwszy układ zmysłowy rozwija się w życiu płodowym.

Dotyk odgrywa nadrzędną rolę podczas porodu w porównaniu do innych zmysłów, np. wzroku, słuchu czy smaku. U noworodka jest najlepiej rozwinięty, stanowi także niewerbalne narzędzie komunikacji między dzieckiem a rodzicem i otoczeniem. Dziecko po urodzeniu potrzebuje przede wszystkim dotyku, który wycisza, zapewnia poczucie spokoju i bezpieczeństwa, łagodzi napięcie i stres, pozwala odszukać pierś matki czy smoczek.

Wpływ dotyku na stan emocjonalny

Profesor Harry Harlow, amerykański psycholog, przeprowadził serię eksperymentów na rezusach, badając m.in. oddziaływanie kontaktu fizycznego, dotyku na rozwój małp. Skonstruował dwie kukły „matki” – jedną drewnianą, drugą – pokrytą miękką tkaniną, obie „dające mleko”. W wyniku obserwacji stwierdzono, że wszystkie małpy, niezależnie od tego, która z matek „dawała” mleko, spędzały większość czasu przy „matce” miękkiej, ciepłej (przy kukle pokrytej tkaniną). Natomiast zwierzęta, które były karmione przez drewnianą atrapę, pozostawiały szmacianą kukłę wyłącznie na czas karmienia.

Ssaki „wychowywane” przez drewnianą „matkę” trawiły pokarm gorzej niż te przebywające ze szmacianą kukiełką. Częściej też obserwowano u nich niestrawność, przez co wolniej przybierały na wadze.

Kiedy małe małpy były wystraszone, w poszukiwaniu bezpieczeństwa chroniły się u szmacianej „matki”. Również po separacji młode kurczowo trzymały się „matki” pokrytej miękką tkaniną. Małe małpki umieszczone w nieznanym pomieszczeniu kierowały się do szmacianej kukiełki, szukały dotyku, ocierając się o nią.

Wyniki eksperymentu z przełomu lat 50. i 60. jasno dowodzą, jak ważna jest rola dotyku w ocenie przywiązania. Eksperyment zwraca uwagę na kojący, „terapeutyczny” wpływ dotyku i stawia go w hierarchii potrzeb wyżej niż np. zaspokojenie głodu¹. Reakcja na dotyk jest atawistyczna.

Dotyk a rozwój poznawczy

Dotyk jest zasadniczym zmysłem, który pozwala noworodkowi doświadczać świata. Najbardziej wyczulone na bodźce są dłonie i rejon tw...